KATEGORI
BAHAN SUMBER
Terdapat beberapa kategori sumber atau alat bantu pengajaran dan
pembelajaran yang boleh digunakan untuk membantu guru dalam proses pembelajaran. Dalam
tugasan ini jenis-jenis sumber pengajaran dan pembelajaran yang terlibat ialah
bahan bercetak, bahan teknologi maklumat dan bahan maujud. Semua jenis-jenis
bahan ini mempunyai ciri-ciri yang berbeza tetapi akan mencapai hasil yang sama
iaitu untuk memastikan murid-murid memahami isi-isi pelajaran serta mencapai
objektif pembelajaran.
Melalui sumber-sumber yang sedia ada mahupun yang direkacipta mengikut
kreativiti sendiri, guru perlu peka dalam memilih sumber P&P yang hendak
digunakan dalam proses pembelajaran. Terdapat banyak sumber- sumber yang boleh
digunakan oleh guru-guru yang mengajar. Antara bahan- bahan yang boleh
digunakan ialah buku teks, buku rujukan, buku latihan dan lampiran nota.
Kebanyakan sumber ini biasa digunakan oleh guru-guru di sekolah.
Untuk memberi kelainan atau penambahan yang lebih menarik kepada proses
P&P, guru boleh menggunakan alat audio visual contohnya LCD, peta,
komputer, gambar rajah dan televisyen.
Menerusi penggunaan bahan-bahan ini, murid-murid akan lebih tertarik
untuk melihat serta mendengar apa yang hendak disampaikan oleh guru dan secara
tidak langsung murid dapat memberikan tumpuan dengan sepenuhnya kepada guru.
Dengan cara ini juga, objektif yang hendak dicapai akan menjadi lebih mudah
untuk dilaksanakan dan hasilnya akan lebih memuaskan serta memberi manfaat
kepada kedua belah pihak iaitu murid-murid dan guru itu sendiri.
BAHAN BERCETAK
Bahan bercetak boleh didefinisikan sebagai bahan yangmempunyai tulisan
dan wujud secara fizikal. Bahan ini boleh disentuh dan boleh dibaca secara
terus. Ciri penting pada bahan bercetak ialah ianya mestilah dihasilkan melalui
cetakan dan bukan hasil daripada tulisan tangan mana-mana individu.
Bahan bercetak meliputi buku,
majalah, jurnal, ensiklopedia, surat khabar, kad katalog, kamus, buku teks dan
sebagainya yang dihasilkan secara bercetak. Bahan bercetak seperti ini banyak
disimpan di pusat sumber atau di perpustakaan ataupun di arkib. Semuanya
dihasilkan oleh penulis-penulis atau pereka-pereka yang mahir dan terkenal di
bidang masing-masing.
Sumber pengajaran dan pembelajaran ini telah digunakan secara meluas
oleh guru-guru di sekolah sejak beberapa lama kerana kelebihan yang terdapat
pada bahan ini. Bahan ini murah dan senang didapati di mana-mana. Selain itu ia
adalah bahan yang kekal dan mudah dirujuk pada bila-bila masa. Kelebihannya yang lain ialah
ia mudah alih dan mudah diakses yang menyebabkan ia menjadi sumber pengajaran
dan pembelajaran yang terkenal dan selalu digunakan.
Namun begitu terdapat beberapa kelemahan yang ada pada bahan bercetak
ini. Kebiasaaannya bahan bercetak selalu didapati dalam bentuk buku yang tebal
contohnya buku teks. Jadi ia sukar untuk dibawa kerana berat. Ia juga tidak
boleh disunting dan akan menjadi masalah apabila berlakunya peredaran zaman di
mana isi kandungan buku tersebut menjadi ketinggalan dan tidak terkini. Ini
kerana buku-buku selalunya perlu disunting terlebih dahulu kemudian dicetak
seterusnya diedar di mana ia mengambil masa yang agak lama untuk mengikut
peredaran zaman. Kelebihannya yang lain ialah
ia mudah alih dan mudah diakses yang menyebabkan ia menjadi sumber pengajaran
dan pembelajaran yang terkenal dan selalu digunakan.
Namun begitu terdapat beberapa kelemahan yang ada pada bahan bercetak
ini. Kebiasaaannya bahan bercetak selalu didapati dalam bentuk buku yang tebal
contohnya buku teks. Jadi ia sukar untuk dibawa kerana berat. Ia juga tidak
boleh disunting dan akan menjadi masalah apabila berlakunya peredaran zaman di
mana isi kandungan buku tersebut menjadi ketinggalan dan tidak terkini. Ini
kerana buku-buku selalunya perlu disunting terlebih dahulu kemudian dicetak
seterusnya diedar di mana ia mengambil masa yang agak lama untuk mengikut
peredaran zaman.
BAHAN
TEKNOLOGI MAKLUMAT
Bahan teknologi maklumat merupakan sumber pengajaran dan pembelajaran yang semestinya mendapat perhatian daripada murid-murid. Teknologi Maklumat (Information Technology) ataupun IT adalah teknologi dunia yang terkini dan dapat memberi banyak manfaat jika digunakan secara betul. Penggunaan sumber ini perlulah dikendalikan oleh guru yang berkemahiran kerana pengguanaan IT secara terancang dan bersesuaian dapat meningkatkan kecekapan proses dan keberkesanan P&P itu.
Bahan teknologi maklumat merupakan sumber pengajaran dan pembelajaran yang semestinya mendapat perhatian daripada murid-murid. Teknologi Maklumat (Information Technology) ataupun IT adalah teknologi dunia yang terkini dan dapat memberi banyak manfaat jika digunakan secara betul. Penggunaan sumber ini perlulah dikendalikan oleh guru yang berkemahiran kerana pengguanaan IT secara terancang dan bersesuaian dapat meningkatkan kecekapan proses dan keberkesanan P&P itu.
Bagi guru yang menggunakan sumber P&P ini, mereka boleh menggunakan
portal pendidikan, internet dan intranet, rangkaian LAN dan akhir sekali ialah
multimedia. Komputer adalah alat atau bahan utama yang perlu digunakan oleh
guru untuk menyampaikan isi pelajaran dalam proses P&P. Pada masa kini
guru-guru sudah mempunyai kemudahan kerana terdapat perisian- perisian yang
percuma disediakan oleh kerajaan di mana isi perisian tersebut bertepatan
dengan sukatan pelajaran yang sedia ada. Banyak kelebihan bahan ini di mana
jika ia digunakan secara betul jadi guru perlu selalu memantau pergerakan
murid-murid semasa proses P&P sedang berlangsung.
Kelebihan bahan ini ialah murid-murid cepat mudah faham kerana mereka
akan tertarik dengan grafik yang ada pada bahan ini di mana secara tidak
langsung telah menarik perhatian mereka. Selain itu murid-murid mudah untuk
mengulangkaji apa yang telah dipelajari dan guru juga mudah untuk membuat
suntingan sekiranya guru mendapati terdapat perubahan yang perlu dibuat. Secara
keseluruhannya penggunaan bahan teknologi maklumat ini adalah banyak
kelebihannya berbanding kelemahan yang ada dan dengan bimbingan daripada guru.
Walaubagaimanapun tidak dinafikan kelemahan yang mungkin timbul tetapi ia akan
dapat diatasi dengan mudah sekiranya pengisian yang menarik daripada guru
dihasilkan.
BAHAN
MAUJUD
Sumber pengajaran dan pembelajaran bahan maujud
adalah merupakan bahan konkrit atau bahan sebenar yang boleh
disentuh dan dipegang. Bahan maujud ini juga adalah nyata
yang ada di lingkungan alam, baik digunakan dalam keadaan hidup ataupun yang
sudah diawetkan. Contoh bahan maujud bukan sahaja tergolong dalam sumber
P&P sahaja malah kota atau bangunan yang kekal serta alam persekitaran juga
boleh dikatakan sebagai bahan maujud. Manakala dari segi sumber P&P pula
bahan-bahan yang mungkin terlibat ialah alat komputer, OHP, alat tulis dan
perkakas sains.
Bahan maujud terbahagi pula
kepada 3 jenis iaitu realia asli, realia awet dan spesimen. Realia asli
terbahagi kepada dua iaitu bahan yang hidup dan bahan bukan hidup. Bahan yang
pertama ialah bahan hidup yang sebenar dalam dunia realiti dan masih hidup
contohnya cacing tanah. Manakala bahan bukan hidup pula ialah seperti jentera
ataupun bangunan. Realia awet pula mestilah berasal daripada benda hidup yang
kemudiannya diawet dan disimpan di dalam bendalir kimia. Jenis bahan maujud
yang ketiga ialah spesimen.
Spesimen ialah sample atau contoh hidupan yang dapat mewakili kumpulan
hidup-hidupan tertentu yang mempunyai sifat-sifat atau ciri-ciri yang lazimnya
terdapat pada kumpulan hidup tersebut. Kebiasaanya spesimen selalu didapati
dalam bentuk bahan awetan. Contoh bahan hidup yang boleh dijadikan spesimen
ialah daun-daun. Aplikasi penggunaan bahan maujud boleh menggunakan situasi,
gambaran atau kenyataan sebenar. Murid akan didedahkan dengan pengalaman
sebenar di mana melibatkan pengalaman sedia ada mereka dan juga merangsang
penggunaan deria penglihatan, pendengaran, rasa, sentuhan dan bauan murid-murid
BAHAN
MEDIA
Bahan
media juga termasuk sebahagian daripada kategori bahan sumber dan ianya boleh
dirumuskan seperti gambar rajah di bawah :
Bil
|
Jenis Media/ Bahan
|
Contoh
|
1.
|
Media/ bahan tayang kaku
|
Transparensi, slaid, mikrofilem
|
2.
|
Media / bahantayang bergerak
|
Pita video, CD dan filem
|
3.
|
Bahan grafik
|
Lukisan, poster, kartun, carta dan graf
|
4.
|
Gambar Kaku
|
Gambar foto, kad imbasan dan poskad
|
5
|
Bahan pameran 3
dimensi
|
Model, boneka, diorama dan pupet
|
6.
|
Papan pameran
|
Papan kapur, papan putih, papan flanel dan papan buletin
|
7.
|
Media audio
|
Pita kaset, CD dan komputer
|
8.
|
Media cetak
|
Modul, buku teks,
surat khabar, majalah dan risalah.
|
6.
|
Papan pameran
|
Papan kapur, papan putih, papan flanel dan papan buletin
|
PROSES
PEMBINAAN DAN PENGGUNAAN BAHAN SUMBER
Bahan-bahan pengajaran dan pembelajaran
kadangkala dianggap sebagai media pengajaran atau ‘ media’ yang boleh
membantu guru dan membolehkan para pelajar mendapatkan ilmu pengetahuan dan
kemahiran serta membentuk sikap yang baik. Proses penilaian dan pemilihan
bahan-bahan yang diperlukan untuk memenuhi hasrat ini bukanlah satu kerja yang
mudah. Kerja ini melibatkan kerja-kerja penyuntingan bahan supaya ianya sesuai
dengan objektif pengajaran yang seharusnya selaras dengan kehendak dan matlamat
Sukatan Pelajaran dan Objektif Pendidikan Negara secara keseluruhannya.
Untuk
menyediakan bahan-bahan yang sesuai dalam sesuatu situasi pengajaran dan
pembelajaran itu, guru hendaklah memproses bahan-bahan tersebut sebelum ianya
digunakan. Beberapa langkah boleh digunakan, umpamanya proses memilih,
mengolah, membina, menggunakan dan menilai. Proses ini merupakan satu proses
yang berterusan dan ianya harus dilakukan berdasarkan kriteria pemilihan bahan
yang telah ditetapkan. Proses penyedian bahan-bahan pengajaran dan pembelajaran
itu, secara ringkas Seperti gambarajah berikut:
PRINSIP-PRINSIP PEMILIHAN BAHAN
Bahan mestilah berkaitan dengan
matlamat dan objektif pengajaran dan pembelajaran.
Pemilihan
bahan-bahan pengajaran harus menitikberatkan objektif pembelajaran para
pelajar. Objektif harus ditentukan dahulu, selaras dengan tujuan keseluruhan
program pengajaran, dan kemudian bahan-bahan diolah dan dipilih supaya ianya
sesuai dan berhubung dengan objektif tersebut. Tujuan program pengajaran
haruslah menentukan bahan-bahan yang akan digunakan dan bukan sebaliknya.
Bahan haruslah mengandungi
unsur-unsur yang berkaitan dengan Falsafah Pendidikan.
Falsafah
Pendidikan Kebangsaan adalah bertujuan untuk memperkembangkan potensi individu
secara menyeluruh dan bersepadu bagi mewujudkan insan yang harmonis dan
seimbang dari segi intelek, rohani, emosi dan jasmani berdasarkan kepercayaan dan
kepatuhan kepada Tuhan. Usaha ini adalah untuk melahirkan rakyat Malaysia yang
berilmu pengetahuan, berakhlak mulia, bertanggungjawab dan berkeupayaan
mencapai kesejahteraan diri serta dapat memberi sumbangan terhadap keharmonian
dan kemakmuran masyarakat dan Negara.
Bahan-bahan pengajaran dan pembelajaran yang dipilih sepatutnya mestilah
boleh membantu pelajar untuk memperkembangkan potensi mereka. Ini bermakna,
bahan-bahan itu haruslah mengandungi unsur-unsur intelek(pengetahuan) dan
nilai-nilai murni yang dipercayai Dapat mewujudkan insan yang boleh bertindak
dan berfikir secara dewasa. Pemilihan bahan-bahan haruslah bermatlamatkan
kepada pendidikan dan pembentukan individu yang menyeluruh dan bersepadu.
Guru harus sedar akan kegunaan
bahasa dan pilih bahan-bahan pengajaran yang boleh melengkapkan pelajar untuk
menggunakan bahasa itu secara efektif.
Pengajaran guru
mestilah mengambil kira apa yang hendak dipelajari oleh setiap orang pelajar,
iaitu apa yang mereka akan lakukan dengan ilmu yang telah diperolehi setelah
tamat belajar. Pelajar-pelajar perlu dibimbing untuk menyedari bahawa
pembelajaran dan aktiviti-aktiviti di sekolah adalah sebahagian daripada
kehidupan mereka. Sesungguhnya amat merugikan jikalau pelajaran yang dipelajari
itu hanya tinggal dibangku sekolah sahaja dan tidak ada pertaliannya dengan
kehidupan seharian.
Dalam pengajaran
dan pembelajaran bahasa, apa yang perlu diperhatikan ialah perbezaan di antara
pengelibatan dalam latih tubi bahasa, berdialog atau main peranan di satu
bahagian dan satu bahagian lagi kebolehan menggunakan dalam situasi yang
sebenar Seperti kebolehan melahirkan pendapat dan perasaan tentang keadaan dan
kejadian sebenar kepada seseorang apabila berhubung. Pelajar yang melibatkan
diri dalam teknik simulasi di bilik darjah dan boleh pula mengaitkannya dengan
proses interaksi dan mengeluarkan pendapat adalah contoh yang sebenar aktiviti
komunikasi.
Pada akhir pembelajaran nanti, pelajar-pelajar akan tahu bagaimana Bahasa Malaysia boleh berfungsi sebagai bahasa ilmu, bahasa perpaduan, dan bahasa untuk berkomunikasi. Oleh itu, pelajar-pelajar harus diperkenalkan dengan aspek sintaksis dan semantik dalam situasi untuk membolehkan mereka faham akan penggunaannya. Semasa penyampaian bahan pengajaran dilakukan, aktiviti yang dipelbagaikan harus diwujudkan supaya pelajar-pelajar mendapat latihan yang cukup untuk menggunakan satu-satu struktur itu dalam situasi yang sebenar. Dalam latihan ini, pelajar-pelajar digalakkan mengeluarkan pendapat sendiri.
Guru hendaklah memikirkan tentang
keperluan belajar para pelajar.
Keperluan
belajar pelajar-pelajar di sini bukanlah bermaksud bahasa itu dipelajari
sebagaimana ia dipilih, digred dan dipersembahkan serta diamalkan, tetapi ianya
disampaikan dalam bentuk supaya para pelajar dapat menambah pengetahuannya dari
semasa ke semasa. Untuk mewujudkan satu pembelajaran yang berkesan dan licin,
para pelajar mestilah diperkenalkan dengan unit-unit pembelajaran. Unit-unit
pembelajaran ini walaupun sedikit, tetapi harus mengandungi benda-benda baru.
Selain daripada itu, unit-unit pembelajaran tadi mestilah berkaitan antara satu
sama lain. Pelajar-pelajar boleh mengembangkan pengetahuan mereka dengan
mengaitkan apa yang dipelajari itu dengan pengalaman atau pengetahuan yang
diperolehi daripada pelajaran-pelajaran yang lalu.
Keperluan belajar sebenarnya tidak terhad kepada pertimbangan-pertimbangan terhadap bahasa tetapi para pelajar memerlukan juga keperluan-keperluan intelek dan emosi. Pembelajaran bahasa bukanlah mudah. Pelajar-pelajar memerlukan galakan, motivasi dan pelbagai rangsangan yang lain. Ini sebahagian besarnya adalah tugas guru, tetapi bahan-bahan pengajaran boleh membantu dengan menggunakan perkara-perkara yang dirangsang secara intelektual. Satu lagi perkara yang perlu diingat oleh guru-guru ialah bahan-bahan mestilah boleh digunakan untuk sesi pengajaran secara kelas, berkumpulan dan individu. Ini adalah kerana, pelajar-pelajar juga harus dilayan secara individu dan sebagai ahli kumpulan bergantung kepada beberapa faktor, termasuklah jenis latihan yang mereka jalankan, kemahiran yang sedang dilakukan atau strategi pembelajaran yang diperuntukkan kepadanya.
Keperluan belajar sebenarnya tidak terhad kepada pertimbangan-pertimbangan terhadap bahasa tetapi para pelajar memerlukan juga keperluan-keperluan intelek dan emosi. Pembelajaran bahasa bukanlah mudah. Pelajar-pelajar memerlukan galakan, motivasi dan pelbagai rangsangan yang lain. Ini sebahagian besarnya adalah tugas guru, tetapi bahan-bahan pengajaran boleh membantu dengan menggunakan perkara-perkara yang dirangsang secara intelektual. Satu lagi perkara yang perlu diingat oleh guru-guru ialah bahan-bahan mestilah boleh digunakan untuk sesi pengajaran secara kelas, berkumpulan dan individu. Ini adalah kerana, pelajar-pelajar juga harus dilayan secara individu dan sebagai ahli kumpulan bergantung kepada beberapa faktor, termasuklah jenis latihan yang mereka jalankan, kemahiran yang sedang dilakukan atau strategi pembelajaran yang diperuntukkan kepadanya.
Guru hendaklah memikirkan tentang
perkaitan antara aspek bahasa, proses pembelajaran dan pelajar.
Ketiga-tiga
aspek ini adalah penting dalam pengajaran dan pembelajaran bahasa.
Ketiga-tiganya mestilah ditekankan sama rata. Bahan-bahan pengajaran tidak
sepatutnya hanya menekankan kepada aspek-aspek bahasa dan penggunaannya tetapi
harus juga mengambil kira tentang perkembangan pelajar. Namun begitu patutlah
diketahui, tiada satupun cara belajar yang terbaik dan biasanya para pelajar
menggunakan strategi pembelajaran yang berlainan, kerap menukar strategi dari
semasa ke semasa.
Pendekatan yang
baru dalam proses pembelajaran sekarang lebih cenderung berpusatkan individu,
iaitu yang berkaitan dengan kehendak dan emosi seseorang dan tidak menumpukan
perhatian kepada gejala-gejala yang menghalang pembelajaran. Namun begitu,
proses pembelajaran, walaupun menarik tidak dapat membantu pelajar melainkan
jika diamalkan dengan cara yang sistematik dan komprehensif. Aktiviti-aktiviti
jika diwujudkan janganlah hanya sekadar untuk mewujudkan suasana gembira,
tetapi harus mengambil kira nilainya sebagai latihan-latihan pembelajaran
bahasa. Memanglah perkara-perkara yang dilakukan oleh pelajar-pelajar kita di
dalam kelas itu menarik dan menyeronokkan(enjoyable) tetapi mereka seharusnya
dirawat dari segi potensi pengajaran bahasa mereka.
Guru hendaklah menggunakan
penggerak pelajar-pelajar untuk memudahkan pembelajaran mereka.
Pelajar yang
mempunyai penggerak untuk mempelajari sesuatu akan dapat mempelajarinya dengan
lebih mudah jika dibandingkan dengan mempelajari sesuatu yang tidak
diminatinya. Penggerak yang berkesan timbul daripada keperluan yang ditunjukkan
oleh minat murid. Walaupun manusia belajar untuk tujuan memenuhi keperluan
hidup tetapi minat terhadap perkara-perkara yang belum diketahuinya dapat
ditimbulkan dengan mengaitkan perkara itu dengan perkara-perkara yang
diminatinya. Oleh sebab itu, guru hendaklah memulakan pengajarannya dengan
perkara-perkara yang telah diketahui oleh para pelajar dan dari situ membawa
kepada perkara-perkara yang lebih mendalam yang menguatkan minat dan keperluan sedia
ada.
KEBERKESANAN
BAHAN
Penggunaan
bahan akan menjadi lebih berkesan apabila aplikasi penggunaannya terlebih
dahulu mengambil kira beberapa elimen berikut :
KRITERIA PEMILIHAN BAHAN SUMBER
- selaras dengan falsafah
pendidikan negara
-
tidak bercanggah dengan nilai masyarakat
-
releven dengan kurikulum
-
selaras dengan prinsip pedagogi
-
memberi maklumat terkini
- cost effective
- mudah diperolehi
- mudah digunakan
-
mudah alih
-
mudah senggara
-
pelbagai rangsangan
-
dapat digunakan berulang kali dan dalam situasi yang berlainan
-
fleksibel
PEMBINAAN BAHAN-BAHAN PEMBELAJARAN
a) Ketahanan
·
Alat
dan bahan yang dibina atau dipilih itu haruslah sesuai dengan pelajar atau
kelompok pelajar yang akan dijalankan supaya alat atau bahan tersebut boleh
dipakai dalam jangka masa yang panjang ataupun boleh digunakan untuk
murid-murid belajar sendiri.
b) Kos
·
Bahan
yang dibina atau dibeli hendaklah sesuai dengan kedudukan kewangan sekolah.
·
Walau
bagaimanapun guru-guru perlu ingat bahawa keberkesanan pengajaran bukan
terletak kepada mahal atau murahnya bahan yang digunakan, malahan penggunaannya
akan lebih bererti jika bahan tersebut dibina oleh pelajar-pelajar sendiri.
·
Cara
ini bukan sahaja memupuk daya cipta pelajar tetapi juga boleh menjimatkan
bahan-bahan terpakai.
c) Aspek-aspek Teknikal
·
Alat
yang dipilih biarlah sesuai dengan kemudahan bilik darjah sama ada boleh
digantung atau dilekatkan pada dinding atau boleh diancarkan ataupun boleh
didirikan di atas meja atau sebagainya
d) Ketepatan Maklumat
·
Bahan
yang dipilih hendaklah boleh memberi atau menyamaikan maklumat yang tepat
kepada pelajar, misalnya akhbar, poster, rakaman, rancangan radio/tv dan
sebagainya. Ketepatan maklumat juga diambil kira dari segi penggunaan warna dan
ukuran saiz. Misalnya warna hijau untuk daun, biru untuk langit dan lain-lain.
e) Mudah Alih
·
Guru
juga harus memastikan sama ada alat yang diipilih itu digunakan di bilik lain
atau tidak, ataupun adakah alat tersebut akan diedarkan dari satu kumpulan
kepada kumpulan yang lain.
·
Mudah
alih juga bermaksud sama ada bahan tersebut boleh digunakan bagi keseluruhan
pelajaran, atau bahagian tertentu sahaja, atau dalam keadaan tertentu.
f) Saiz/Pengelolaan
Kelas
·
Saiz
kelas atau besar atau kecilnya kelompok pelajar yang terlibat juga perlu
difikirkan semasa guru memilih alat pengajaran pembelajaran.
·
Bahan
yang boleh dilihat dari jarak jauh sesuai kelompok yang lebih besar.
·
Di
sini guru harus memikirkan di mana dan bagaimana bahan bahan tersebut akan
digunakan, sama ada untuk kuliah umum di dewan, atau pengajaran biasa di bilik
darjah, atau untuk pengajaran berkumpulan, atauun pengajaran individu
g) Penyerapan Nilai dan Pengetahuan
·
Satu
unsur penting yang cuba diterapkan dalam pendidikan hari ini ialah penerapan
nilai (moral) di dalam semua mata pelajaran.
·
Melalui
strategi ini, para pelajar bukan sahaja sekadar daat menambah pengetahuan baru
tetapi juga mereka sentisa menyedari dan memahami tanggungjawab dan sumbangan
pengetahuan yang dipelajari terhadap diri, masyarakat dan negara.
·
Sebagai
sebuah negara yang berbilang kaum yang mendokong semangat perpaduan dan
kesejahteraan rakyat, maka unsur-unsur yang bertentangan dengan cita-cita dan
semangat tidak sepatutnya wujud dalam sebarangan pengajaran yang digunakan.
CIRI-CIRI BAHAN SUMBER
Tidak
ada satu bahan sumber yang unggul dan sesuai untuk digunakan dalam semua
keadaan dan semua bidang mata pelajaran. Untuk mempastikan keberkesanan bahan
sumber yang digunakan seseorang guru perlu mengetahui cirinya seperti berikut :
a) Menjelaskan idea yang kabur
Adanya
bahan sumber, fakta atau idea yang kabur dapat disampaikan dan dijelaskan
dengan lebih efisyen dan terperinci. Di samping itu bahan sumber juga dapat
menerangkan hubungan antara idea dengan isi pelajaran.
b) Menjelaskan bahagian yang sukar
difahami
Dalam setiap pelajaran, tedapat bahagian yang
senang dan sukar difahami oleh pelajar (Wifa’ al-Tajl dan Rana al-Fau’ri,
2006). Pengunaan bahan sumber dapat membantu proses pembelajaran dan kelas
dengan tumpuan diberikan kepada bahagian yang sukar difahami. Contohnya
penggunaan grafik banding beza.
c) Besar dan jelas
Bahan sumber yang digunakan dalam proses P&P
mestilah besar dan jelas mengikut keadaan kelas jumlah pelajar. Sekurang-kurang
kadar bahan sumber mestilah boleh dilihat dengan jelas oleh pelajar yang berada
dalam pandangan yang paling jauh daripada bahan sumber.
d) Warna yang menarik dan saiz yang
tepat
Pelajar lebih suka kepada bahan (objek, teks dan
lain-lain) berwarna berbanding dengan hitam putih. Bagi kalangan pelajar
sekolah rendah warna menarik minat mereka dan sekaligus menggalakan
pembelajaran. Selain itu, warna juga dapat menonjolkan fakta penting. Manakala
saiz sesuatu bahan sumber juga penting semasa proses pembelajaran. Sebagai
contohnya saiz tajuk hendaklah lebih besar daripada isi kandungan, dihitamkan
(gelap) dan kedudukannya hendaklah di tengah-tengah.
e) Tahan lama
Bahan
sumber yang hendak dipilih juga hendaklah jenis yang tidak membebankan guru,
tahan lama dan mudah dibawa ke mana-mana saja sama ada dari bilik guru ke dalam
kelas, dari kelas ke perpustakaan dan sebagainya (Ahmad, 1997). Contohnya
slaid.
f) Paling memberi kesan
Pelajar
biasanya suka kepada permainan. Oleh itu, kalau boleh pilih bahan sumber yang
berbentuk permainan tetapi pada masa yang sama pelajar mendapat input yang
berfaedah hasil daripada permainan tersebut. Contohnya permainan berbentuk teka
silang kata, kuiz dan sebagainya.
g)
Murah
Bahan
yang digunakan hendaklah tidak memerlukan kos perbelanjaan yang tinggi dan
seelok-eloknya boleh dibuat sendirisupaya tidak membebankan guru dan juga pihak
sekolah
KEUPAYAAN PEMILIHAN BAHAN SUMBER
Tujuan
pemilihan bahan sumber adalah agar objektif P&P dalam satu-satu sesi dapat
dicapai dengan maksimum. Oleh itu, guru perlu mengikut prinsip asas pemilihan
bahan sumber dalam pengajaran mereka (Wifa’ al-Tajl dan Rana al-Fau’ri, 2006).
Antara asas pemilihan ialah :
a) Besesuaian dengan tajuk
Guru
perlu menentukan tajuk dan isi kandungan yang akan diajar. Langkah seterusnya
ialah menentukan objektif pembelajaran yang hendak dicapai pada akhir proses
P&P menggunakan bahan sumber. Ini bermaksud, alat dan bahan yang hendak
digunakan mestilah sesuai dengan tajuk, isi kandungan dan objektif pembelajaran
pelajar.
b) Bersesuaian dengan latar belakang pelajar
Guru
perlu membuat analisis mengenai sifat pelajar seperti umur murid, gaya
pembelajaran murid, tahap pencapaian murid dan pengalaman murid belajar berbantukan
bahan sumber. Bahan yang dipilih itu mestilah sesuai dengan tahap kebolehan dan
perkembangan murid dalam penguasaan bahasa, tahap kefahaman serta pendengaran.
Contohnya sumber visual seharusnya tidak digunakan apabila pelajar mempunyai
latar belakang pengalaman yang cukup untuk menginterpretasikan dan
mengimaginasikan sesuatu yang berkaitan dengan pembelajaran (Kamarudin,
2003).
c) Bersesuaian dengan tempat digunakan.
Guru
perlu memastikan keadaan fizikal di mana bahan sumber yang akan digunakan boleh
memberi kesan sampingan kepada matlamat yang hendak dicapai. Oleh sebab itu,
guru juga patut memberi perhatian mengenai tempat bahan yang bakal digunakan.
d) Berteknologi rendah dan sederhana
Bahan
yang dipili h mestilah mudah dan tidak melibatkan kemahiran teknikal yang
terlalu tinggi. Sebaik-baiknya guru perlu belajar untuk menggunakan alat dan
bahan serta membuat latihan yang sewajarnya sebelum sesi pengajaran yang
sebenar. Bagi seseorang guru, mereka tidak boleh mengambil sikap ambil mudah dengan
mengangap pelajar akan memahami apa yang dipaparkan pada kali pertama
(Kamarudin, 2003). Ini sekaligus bertujuan untuk mengelakkan kesilapan atau
kelamahan semasa persembahan.
e) Tidak berbahaya
Sesuatu
bahan yang digunakan hendaklah tidak berbahaya dan menggunakan kuasa tenaga
elektrik yang tidak terlalu tinggi. Bahan tersebut seelok-eloknya mudah
disimpan dan tidak mudah rosak, terutama jika alat itu melibatkan penggunaan
oleh murid. Bahan tidak memerlukan kelengkapan tambahan yang banyal apabila hendak
digunakan dan tidak mudah ketinggalan zaman.
f) Bersesuaian dengan jumlah pelajar
Pemilihan
bahan hanya akan lengkap sekiranya jumlah murid yang diajar dapat diaturkan
dengan jenis bahan yang sesuai.
g) Sesuai dengan tahap IQ
Apabila
sesuatu bahan itu hendak digunakan dalam sesuatu pengajaran, peluang harus
diberi kepada pelajar bagi menentukan sendiri kadar kelajuan peembelajarannya.
Mereka yang kurang berkebolehan mempunyai peluang merujuk kembali kepada bahan
yang digunakan dengan mengikut kadar keupayaannya sendiri tanpa melibatkan
kemajuan murid lain yang lebih cekap.
No comments:
Post a Comment