Sunday 15 November 2015

PIM 3083 PENGAJARAN JAWI SEKOLAH RENDAH

PENGAJARAN JAWI

عملي ڤڠاجرن جاوي

 كونسيڤ ڤڠاجرن مكرو

ڤڠاجرن اياله ساتو ڤروسيس يڠ مرڠكومي اكتيۏيتي٢ ڤرانچڠن، ڤلقساناءن، ڤنيلاين دان معلوم بالس ( شهاب الدين هاشيم، 2003 ). ڤڠاجرن جوݢ مروڤاكن ساتو تيندقن اونتوق ممباوا ڤراوبهن دري سݢي كڤرچاياءن، نيلاي دان معنا (1991, Yaxley, B.G. ). ڤڠاجرن جوݢ مليڤوتي رانچڠن مڠاجر، اوبجيكتيف ڤمبلاجرن، باهن ينتو بلاجر-مڠاجر، تمڤت بلاجر سرتا قاعده دان تيكنيک مڠاجر. اكتيۏيتي ڤڠاجرن بوليه دلاكوكن دالم ڤلباكاي بنتوق سام اد برڤوستكن ݢورو اتاو برڤوستكن موريد اتاو برڤوستكن باهن اتاو ݢابوڠن. دڠن كات لاءين، ڤڠاجرن اداله ڤروسيس يڠ مليبتكن انتراكسي دوا هالا يڠ مليبتكن ݢورو دان موريد دالم اكتيۏيتي ڤڠاجرن دان ڤمبلاجرن.

   ڤڠاجرن مكرو

ڤڠاجرن مكرو مروڤاكن ساتو سيسي ڤڠاجرن ڤركتيک يڠ لڠكڤ برمولا درڤد ڤندهولوان، سيت ايندوكسي، ڤركمبڠن، ڤنيلاين دان ڤنوتوڤ. بياساڽ ڤڠاجرن مكرو دڤركتيككن ددالم بيليق درجه سڤنوهڽ. سبلوم ملقساناكن ڤڠاجرن مكرو ݢورو ڤلاتيه ڤرلو مڽدياكن ڤرسدياءن مڠاجر يڠ لڠكڤ دان باءيق. ڤرانچڠن يڤ لڠكڤ مڠحاصيلكن ڤڠاجرن يڠ باءيق دان بركسن.

ڤرينسيڤ ڤڠاجرن مكرو
انتارا ڤرينسيڤ ڤڠاجرن مكرو اياله
i          اوبجيكتيف ڤڠاجرن دان ڤمبلاجرن : مستي جلس، لواس دان مرڠكومي ارس ڤڠتاهوان ڤلاجر.
ii         جومله ڤلاجر : لبيه راماي برݢنتوڠ كڤد ساءيز كلس سبنر. دڠن ايت ڤڠاجرن ݢورو لبيه منچابر دڠن ڤلباݢاي كارينه ڤاجر.
iii        ستراتيݢي ڤڠاجرن : ݢورو ڤرلو ممڤلباݢايكن ستراتيݢي دان تيكنيک ڤڠاجرن اݢر ڤڠاجرن لبيه بركسن دان مناريق.
iv         جڠک ماس ڤڠاجرن: تيمڤوه ماس ڤڠاجرن اداله برداسركن جدوال وقتو كلس يڠ دتتڤكن. بياساڽ ڤراونتوقن ماس اداله انتارا 30 اتاو 40 مينيت. ايكورن ايت ݢورو ڤرلو بيجق مرانچڠ ڤڠاجرن دان ڤمبلاجرن برداسركن ڤراونتوقن ماس يڠ اد.
v          باهن ڤلاجرن : ݢورو ڤرلو مڽمڤايكن كسلوروهن ايسي ڤلاجرن يڠ تله درانچڠ دالم رانچڠن ڤڠاجرن هارين ( RPH ). اوليه ايت ݢورو ڤرلو مڠواساءي سفنوهڽ باهن ڤڠاجرن يڠ هندق دسمڤايكن.
vi      ڤربينچڠن دان ريفليكسي :  ڤنيلاين كنديري ڤرلو دبوات سلڤس ݢورو سلساي ملقساناكن ڤڠاجرن سباݢاي محاسبه بركاءيتن ڤڠاجرن ݢورو. انتارا ڤركارا يڠ بوليه دبوات ريفليكسي اتاو محاسبه اياله ڤنچاڤاين اوبجيكتيف، ديسيڤلين كلس، ڤڠليبتن موريد، باهن بنتو دسمڤيڠ كعزمن ݢورو اونتوق ممڤرباءيقي ڤڠاجرنڽ. ككورڠن دان كلمهن ݢورو ڤرلو دڤرباءيقي دالم ڤڠاجرن اكن داتڠ.
       
8.3.4     متلامت ڤڠاجرن مكرو
i          ممبري كيقينن مڠاجر كڤد ݢورو بهارو @ ڤرمولاءن دڠن سيتواسي ڤڠاجرن ڤمبلاجرن سبنر دالم بيليق درجه.
ii         مڠواساءي كماهيرن مڠاجر: ݢورو ددهكن كڤد ببراڤ كماهيرن مڠاجر دان مندافت ڤڠالمن مڤركتيككنڽ دالم ڤڠاجرن. كماهيرن ترسبوت اكن لبيه ترسرله اڤبيلا ݢورو بركناءن مڠاجر دسكوله.
iii        مڠنلڤستي كبوليهن ݢورو: ستياڤ ݢورو ممڤوڽاءي ڤوتينسي ترسنديري سڤرتي سوارا يڠ جلس دان لنتڠ، كبوليهن مڽاڽي، برلاكون، دان سباݢايڽ. ڤتينسي اين ڤرلو دݢوناكن سباءيقڽ سباݢاي ميديوم دالم ڤڠاجرن.
iv         مڠنلڤستي كلمهن ݢورو: حاصيل ڤربينچڠن دڠن راكن سكورسوس دان ڤنشرح، ݢورو بوليه مڠنلڤستي كلمهن دان ممڤرباءيقيڽ دالم سيسي ڤڠاجرن دان ڤمبلاجرن ستروسڽ.
v          موجودكن سماڠت كرجاسام : دالم سيسي ڤڠاجرن مكرو سموا ݢورو ڤلاتيه اكن بكرجاسام دان برڤرانن اونتوق منجاياكن سيسي ترسبوت سام اد سباݢاي ݢورو اتاو موريد. سچارا تيدق لڠسوڠ ڤراساءن مالو اتاو تاكوت اكن هيلڠ كران اي مليبتكن اورڠ لاءين.

ڤروسيدور ڤڠاجرن مكرو ( سبلوم، سماس ، سلڤس)              
سبلوم ڤڠاجرن
سبلوم ممولاكن ڤڠاجرن ،ݢورو ڤلاتيه هندقله مرانچڠ دان مڽدياكن ڤرسدياءن مڠاجر يڠ لڠكڤ دان باءيق. ڤرانچڠن يڠ لڠكڤ دان باءيق مروڤاكن ساتو اسڤيک ڤنتيڠ دالم سواتو ڤڠاجرن يڠ بركسن. ڤڠاجرن يڠ بركسن اكن منيڠكتكن ڤريستاسي اكادميک موريد دان مڠورڠكن مسئله ديسيڤلين. برايكوت اداله اسفيک٢ ڤنتيڠ دالم ڤرسدياءن سبلوم ڤڠاجرن:
        i           ڤرانچڠن ڤنددهولوان:
o      ڤننتوان تاجوق
o      كبوليهن دان ڤڠتاهوان سديا اد موريد
o      ڤننتوان حاصيل ڤمبلاجرن
ii          ڤرانچڠن ڤڽمڤاين:
o       ڤننتوان ستراتيݢي، ڤندكتن، قاعده دان تيكنيک
o       ڤننتوان ماس
o       ڤمريڠكتن ايسي
o       ڤميليهن سومبر 
iii         ڤرانچڠن ڤنيلاين
o       ڤنچاڤاين
o       ڤڠاناليسيسن معلوم بالس
o       ڤنمبهباءيقن

سماس ڤڠاجرن
سماس هندق ممولاكن ڤڠاجرن ݢورو ڤلاتيه هندقله مرانچڠ سيت ايندوكسي يڠ باءيق دان مناريق ڤرهاتين سرتا مينت موريد كڤد ڤڠاجرن يڠ هندق دسمڤايكن. سيت ايندوكسي اين جوݢ دݢوناكن باݢي مڠايتكن تاجوق دڠن ڤلاجرن يڠ لڤس اتاو دڠن ڤڠتاهوان سديا اد موريد دان مڠݢالقكن ڤمبلاجرن. جڠک ماس يڠ باءيق باݢي سيت ايندوكسي اياله انتارا تيݢ هيڠݢ ليم مينيت.

ستروسڽ ڤركمبڠن ڤڠاجرن اداله مروجوع كڤد لڠكه٢ مڠاجر يڠ دسوسون برڤريڠكت-ڤريڠكت برداسركن ڤرينسيڤ٢ ڤڠاجرن. لڠكه٢ يڠ درانچڠ هندقله برتوروتن، دچاتت اڠݢرن ماس يڠ سسواي دان بركاءيتن دڠن اوبجيكتيف خصوص يڠ تله دتتڤكن.

ݢورو ڤلاتيه جوݢ ڤرلو مميليه دان مڽوسون ايسي ڤلاجرن يڠ هندق دسمڤايكن. اياڽ ڤرلو سسواي دڠن كبوليهن سرتا مينت موريد. ايسي ڤلاجرن ڤرلو دكمبڠكن دان دڤرتيڠكتكن دڠن تليتي سوڤايا ڤمبلاجرن يڠ اوغڠݢول داڤت دوجودكن. ݢورو ڤلاتيه بوليه مليهت كڤد ڤرينسيڤ٢ برايكوت:
ü درڤد يڠ سوده دكتاهوي كڤد يڠ بلوم دكتاهوي
ü درڤد موده كڤد كومفليكس
ü درڤد كوڠكريت كڤد ابسترک
ü درڤد دكت كڤد جاءوه
ü درڤد يغ ددالم ڤڠالمن كڤد يڠ دلوار ڤڠالمن

ݢورو ڤلاتيه جوݢ هندقله مميكيركن ستراتيݢي ڤڠاجرن يڠ اكن دݢوناكن. ڤميليهن ستراتيݢي يڠ بيجقسان اكن منجامين كلنچرن سرتا كبركسنن ڤڽمڤاين سسواتو ڤلاجرن ستروسڽ اكن منجاديكن ڤمبلاجرن ايت لبيه برمعنا دان مڽرونوقكن موريد٢ .

ستروسڽ، ݢورو ڤلاتيه جوݢ ڤرلو ڤنيلاين باݢي مڠوكور سجاءوه مان اويجيكتيف تله ترچاڤاي. اكتيۏيتي ڤنيلاين بوليه دجالنكن سچارا ڤمرهاتين ترهادڤ اكتيۏيتي سوسولن، ڤمريقساءن كرجا موريد اتاو ملالوءي اوجين لسان اتو توليسن. معلومات يڠ دڤراوليهي درڤد ڤنتفسيرن ڤنيلاين اين اكن منجادي اساس اونتوق ممبوات ڤڠوبهسواين اونتوق ڤڠاجرن ستروسڽ.

بهاݢين ڤنوتوڤ ڤول ممبنتو ݢورو ممبوات كسيمڤولن اتاو روموسن بركاءيتن ايسي٢ ڤنتيڠ سرتا ممبري لاتيهن اتاو اكتيۏيتي ڤڠوكوهن كڤد موريد٢. ڤنوتوڤ تربهاݢي كڤد دوا ياءيت  ڤنوتوڤ كوݢنيتيف دان ڤنوتوف سوسيال. ڤنوتوڤ كوݢنيتيف بياساڽ دݢوناكن اڤبيلا ݢورو ممينتا موريد مڽنارايكن ايسي٢ ڤنتيڠ سسواتو ڤلاجرن برتوجوان مڠوكوهكن لاݢي اڤ يڠ تله دڤلاجري. ڤنوتوڤ سوسيال ڤول برتوجوان ممبريكن راس سرونوق دان ڤراساءن ڤنچاڤاين كڤد موريد٢ دهوجوڠ ڤڠاجرن سسواتو تاجوق.

دسڤنچڠ ڤروسيس ڤڠاجرن مكرو اين ڤلباݢاي كماهيرن داڤت دترڤكن دان دكواساءي اوليه ݢورو ڤلاتيه ستله ملالوءي ڤڠاجرن ميكرو سبلوم اين. انتارا كماهيرن٢ ترسبوت اياله:
§      كماهيرن ڤڽمڤاين سيت ايندوكسي
§      كماهيرن منرڠ دڠن مڠݢوناكن چونتوه، إلوستراسي دان سومبر
§      كماهيرن فڽوءالن
§      كماهيرن مڠݢوناكن ڤاڤن توليس
§      كماهيرن اكتيۏيتي ڤنݢوهن اتاو ڤڠوكوهن
§      كماهيرن ڤنوتوڤ

سلڤس ڤڠاجرن (ڤنيلاين ڤڠاجرن)
ستله سلساي ملقساناكن سيسي ڤڠاجرن، ݢورو ڤلاتيه مستيله ممبوات ڤنيلاين كنديري سباݢاي ريفليكسي اتاو محاسبه بركناءن ڤڠاجرن ݢورو. ككورڠن دان كلمهن دالم ڤڠاجرن ترسبوت ڤرلو دڤرباءيقي دالم ڤڠاجرن اكن داتڠ. انتارا ڤركارا٢ يڠ بوليه دبوات ريفليكسي اياله ڤنچاڤاين اوبجيكتيف، دسيڤلين موريد، ڤڠليبتن موريد، باهن بنتو مڠاجر دان كعزمن ݢورو باݢي ممڤرباءيقي ڤڠاجرنڽ. 

 ريفليكسي ڤڠاجرن
 ريفليكسي دديفينيسيكن سباݢاي اينكويري يڠ سيستماتيک ڤد عملن ڤڠاجرن سنديري باݢي ممڤرباءيقي عملن ڤڠاجرن سرتا منيڠكتكن كفهمن مڠناءي سسواتو ڤركارا. ريفليكسي جوݢ مروفاكن ساتو اوسها سچارا سدر دان راسيونل منچاري ڤڽلساين كڤد سواتو مسئله. سلاءين ايت ڤروسيس ريفليكسي جوݢ مغأرهكن ڤميكيرن يڠ ڤوسيتيف باݢي منجانا ستراتيݢي ملاهيركن ڤڠاجرن يڠ انتراكتيف دان منديسيڤلينكن ديري منچاري ڤڽلساين باݢي سواتو مسئله يڠ تيمبول. كسموا اوسها ترسبوت ممڤوڽاءي متلامت يڠ سام ياءيت باݢي ملاهيركن عملن ڤڠاجرن ݢورو يڠ بركسن.

 ڤروسيس ريفليكسي دبوات سلڤس ݢورو سلساي ملقساناكن ڤڠاجرن سباݢاي ڤنيلاين كنديري اتاو محاسبه بركناءن ڤڠاجرنڽ. ككورڠن دان كلمهن ددالم ڤڠاجرن ترسبوت ڤرلو دڤرباءيقي دالم ڤلاجرن اكن داتڠ.








8.5.2     كڤنتيڠن ريفليكسي
¨         منيلاي كباءيقن دان كلمهن ڤڠاجرن سنديري سرتا ڤمبلاجرن موريد
¨         مميكيركن چارا اونتوق ممڤرباءيقي دان مڠوبهسواي رانچڠن، قاعده دان تيكنيک
¨         منيڠكتكن كواليتي ڤڠاجرن دان ڤمبلاجرن دالم بيليق درجه

¨         ممستيكن ڤنچاڤاين اوبجيكتيف ڤڠاجرن دان ڤمبلاجرن دڠن بركسن

KELAS PEMULIHAN JAWI (j-QAF)

 ( j-QAF)    كلس ڤموليهن جاوي

7.3.1   كونسيڤ
ڤروݢرم ڤموليهن جاوي اداله ساتو اوسها مڠاتسي مسئله كچيچيرن ڤمبلاجرن دان كماهيرن موريد دالم توليسن جاوي.
   
7.3.2     سكوف
مات ڤلاجرن ڤموليهن جاوي اين ممبري تومڤوان كڤد اسڤيک ڤموليهن يڠ مرڠكومي ڤركارا برايكوت :

       iمڠواساءي حروف جاوي توڠݢل دان سوكوكات.
    ii   منوليس توليسن جاوي دڠن باءيق.
    iii  ممباچ توليسن جاوي دڠن لنچر.
    iv  ممڤلاجري اساس سني توليسن جاوي.

 7.3.3   متلامت
متلامت مات ڤلاجرن ڤموليهن جاوي اداله اونتوق ممبوليهكن موريد۲ يڠ كتيڠݢلن جاوي دڤوليهكن دان مڽرتاءي موريد۲ لاءين دكلس جاوي بياسا.

7.3.4   اوبجيكتيف
ستله مڠيكوتي كلس ڤموليهن جاوي موريد داڤت :
7.3.4.1                 مڠنل، مڽبوت دان منوليس حروف جاوي توڠݢل.
    7.3.4.2        مڠنل، مڽبوت دان منوليس حروف جاوي سامبوڠ.
7.3.4.3                 مڠنل، ممباچ دان منوليس سوكوكات تربوک.
7.3.4.4                 مڠل، ممباچ دان منوليس سوكوكات ترتوتوڤ.
    7.3.4.5 ممباچ دان منوليس رڠكاي كات دان ايات.
        7.3.4.6مڠنل, ممباچ دان منوليس فركاتاءن ڤينجمن.
7.3.4.7        مڠنل, ممباچ دان منوليس فركاتاءن برايمبوهن دان ايات ڤينديق.
7.3.4.8        مڠنل دان مڠݢوناكن تندا باچ.
7.3.4.9        ممباچ دان منوليس فلباݢاي جنيس تيكس موده درڤد فلباݢاي باهن.
    7.3.4.10 مڠنل دان منيرو سني خط.

7.4 توݢس دان تڠݢوڠجواب ݢورو ڤموليهن جاوي.
        7.4.1  سناراي توݢس.
        i.   منجالنكن كرجا۲  ڤموليهن خصوص باݢي موريد۲  يڠ لمه اتاو يڠ لمبت دان يڠ ترڤيليه دري تاهون ساتو هيڠݢ انم. كأوتاماءن دتومڤوكن كڤد موريد۲  تاهڤ ساتو ( 1, 2, 3 ).

        ii.  ممبنتو ݢورو لاءين دالم مرانچڠ دان مڽدياكن اكتيۏيتي دان باهن ڤڠاجرن دان ڤمبلاجرن.
        iii. ملقساناكن ڤنيلاين برتروسن ترهادڤ كلس ڤموليهن جاوي برداسركن معلومت ۲ برايكوت :
            a.    كماجوان موريد.
            b.    لاتربلاكغ موريد.
            c.    لافورن كصيحتن موريد.
        iv. مڽدياكن فوليو موريد ڤموليهن جاوي سڤرتي :
            a.    بورڠ فنچالونن.
            b.    بورڠ لاتر بلاكڠ.
            c.    بورڠ ڤڠومڤولن معلومت.
            d.    اوجين ساريڠن دان دياݢنوستيک.
            e.    لمبرن كرجا.
            f.     حاصيل۲ ڤنيلاين يڠ تله دجالنكن.
            g.    معلومت لاءين يڠ بركاءيتن.          

7.5  جدوال وقتو.
        i .   كلس ڤموليهن جاوي دجالنكن سرنتق دڠن وقتو ڤڠاجرن جاوي موريد۲ كلس بياسا. دالم تيمفوه 6 بولن ڤرتام تاهون ساتو جاوي دأجر سلاما دوا وقتو (60 مينيت) سميڠݢو. سلفس ايت اي دأجر سلاما ساتو وقتو (30 مينيت) سميڠݢو ڤد 6 بولن كدوا تاهون ساتو دان كسلوروهن تاهون دوا هيڠݢ تاهون انم دان دروموسكن سڤرتي جدوال برايكوت :

        اݢيهن وقتو ڤموليهن جاوي
ݢيليرن
6 بولن فرتام
6 بولن كدوا
تاهون 1
2 وقتو سميڠݢو
1 وقتو سميڠݢو
تاهون 2
1 وقتو  سميڠݢو
تاهون 3
1 وقتو  سميڠݢو
تاهون 4
1 وقتو  سميڠݢو
تاهون 5
1 وقتو  سميڠݢو
تاهون 6
1 وقتو سميڠݢو
           
   











        ii.  ڤكتور ڤنتيڠ دالم ڤڠوروسن جدوال وقتو:
        a.  تنتوكن ماس يڠ دڤرلوكن مڠيكوت كڤرلوان كلس.
        b.  برڤندوكن جدوال وقتو ايندوق سكوله.
        c.  چاتتكن وقتو ڤندوان دان ڤرسدياءن.      
        d.  ڤاميركن جدوال وقتو كلس ڤموليهن دالم بيليق درجه.
        e.  ايدركن سالينن جدوال وقتو كڤد ڤڠوروس سكوله.
        f.   جک ڤرلو بري كرجاسام كڤد جاوتنكواس ڤمبنتوقن جدوال وقتو سكوله.

7.6     ستراتيݢي ڤلقساناءن.
ڤروسيس ڤرلقساناءن فروݢرم ڤموليهن جاوي برمولا سڤرتي دالم چرتا الير برايكوت:

7.6.1   ڤنچالونن موريد.
        ڤنچالونن موريد اونتوق مڠيكوتي ڤروݢرم ڤموليهن جاوي بوليه دلاكوكن اوليه ݢورو كلس, ݢورو بسر دان ايبوباڤ اتاو فنجاݢ.

7.6.2    ݢورو كلس : بوليه منچالونكن موريد۲ اونتوق مڠيكوتي كلس برداسركن ڤنچاڤاين موريد دالم كماهيرن اساس 3M (مڠنل, ممباچ دان منوليس), حاصيل كرجا موريد دالم كلس اتاو كڤوتوسن اوجين يڠ دايكوتي سڤرتي اوجين بولنن, سمستر اتاو اوجين ستياڤ كماهيرن.

7.6.3   ݢورو بسر : بوليه منچادڠكن موريد۲ برداسركن ڤنليتين كد۲ لڤورن موريد دان ڤمرهاتين سچارا عام سام اد دسكوله اتاو رومه.

7.6.4   ايبوباڤ اتاو فنجاݢ : بوليه منچالونكن انق۲ مريک اونتوق مڠيكوتي فروݢرم ڤنديديقن ڤموليهن جاوي برداسركن مسئله ڤمبلاجرن انق مريک.      

        *( موريد تاهون ساتو دچالونكن سلڤس منجالني اوجين ساريڠن ماناكالا باݢي  موريد تاهون دوا دان تيݢ برداسركن ڤنچاڤاين دالم مات ڤلاجرن تاهون سبلومڽ ).

7.6.5   فڤڠومڤولن معلومت.          
        a.  معلومت ڤريبادي دان ڤريستاسي موريد اكن داڤت ممبنتو ݢورو ڤموليهن جاوي دالم ممهمي مسئله موريد يڠ دچالونكن. اين ممبوليهكن ݢورو ڤموليهن جاوي ممبوات كڤوتوسن سام اد موريد ايت اكن مڠيكوتي ڤروݢرم ڤموليهن جاوي اتاو سباليقڽ. درڤد ريكود ڤريبادي, ݢورو ڤموليهن جاوي داڤت مڠتاهوءي تنتڠ ببراڤ اسڤيک ڤنتيڠ سڤرتي كصيحتن دان طرف سوسيو- ايكونومي موريد.

        b.  سومبر۲ اونتوق منداڤتكن معلومت اداله سڤرتي برايكوت :

            i.         ݢورو بسر : برداسركن ريكود موريد, ڤمرهاتين دان ڤرهوبوڠن.
            ii.        ݢورو كلس : بوليه منمبه معلومت دڠن مڠمبيل تاهو بركناءن دڠن كحاضيرن, كتڤتن ماس كسكوله دان ڤرهوبوڠن دڠن موريد۲ لاءين.
            iii.       ايبوباڤ : بوليه ممبريتاهو تيڠكه لاكو عموم، كݢمرن دان ڤركارا۲ يڠ تيدق دݢمري سرتا سيكفڽ ترهادڤ ڤلاجرن. ڤربينچڠن دڠن ايبوباڤ امت دݢالقكن باݢي ممبوليهكن ڤلقساناءن ڤروݢرم ڤموليهن جاوي برجالن لنخر.

            c.        چيري۲ كانق۲ ڤموليهن جاوي.
            i.         ايموسي دان تيڠكه لاكو.
                      a.  ڤراساءن ريساو دان رنده ديري.
                      b.  ڤراساءن سديه اتاو هيبا اتاو دوک.
                      c.  ڤراساءن چڤت بوسن اتاو جمو ترهادڤ ڤلاجرن.
                      d.  ڤراساءن تاكوت اكن ڤركارا۲ بارو.
                      e.  دݢيل, تيدق ڤاتوه كڤد ڤراتورن۲ دان سوک ملاون.

            ii.        سوسيال.
                      a.  ݢليسه دان سلالو برݢرق ددالم درجه سرتا مڠݢڠݢو كاون۲
                      b.  موريد۲ لاءين بنچي كڤداڽ.
                      c.  باڽق ڤراڠاي ݢنجيل سڤرتي مڠهيسڤ اتاو مڠݢيݢيت جاري.
                      d.  سلالو تيدق حاضير كسكوله دڠن ڤلباݢاي۲ السن.
                      e.  بوهوڠ دان كادڠ۲ منچوري.
                      f.   لاتيه صفة نيݢاتيف.

            iii.       كصيحتن.
                      a.  لمه توبوه بادن سرتا كورڠ ذات ماكنن.
                      b.  ڤرتومبوهن توبوه بادن تيدق سأيمبغ (ݢموق ، كوروس )
                      c.  تومڤوان ڤرهاتين ترحد.
                      d.  لمه ݢرق موتور-كاسر دان هالوس.
                      e.  كصيحتن ترݢڠݢو سڤرتي سلالو ساكيت، ساكيت ترلالو لاما دان تروس.

            iv.       كسدياءن بلاجر.
                      a.  بلوم برسديا اونتوق بلاجر.
                      b.  ڤربنداهاراءن كات كورڠ.
                      c.  لمه ڤمهمن.
                      d.  كورڠ فرچاي ترهادڤ ديري سنديري.

            v.        ڤڠامتن.
                      a.  تيدق بوليه كنل بنتوق اتاو ڤربيذاءن توروتن.
                      b.  لمه ڤندڠرن بوڽي.
                      c.  كليرو ترهادڤ كونسيڤ رواڠ دان منچاري اره.
                      d.  لمبت مڠكلسكن بندا.
                      e.  كسوكرن مڠاءيتكن ڤلاجرن يڠ لاما دڠن يڠ بارو.
                      f.   تيدق داڤت مڽلسايكن مسئله.
                      g.  سوكر امبيل بهاݢين دالم ڤرماءينن دان تيدق ڤهم اوندڠ۲.
                      h.  تيدق داڤت ملقساناكن توݢس.
                      i.   لمه ڤرݢرقكن دان ڤربواتن.
                      j.   لمه داي ڤميكيرن.
                      k.  تيدق بوليه مڠيڠت كمبالي.
                     
        vi.           كچيچيرن جاوي.
        سلاءين درڤد چيري۲  دأتس ترداڤت جوݢ موريد۲ يڠ تله داڤت مڠواساءي كماهيرن مات ڤلاجرن لاءين تتافي ماسيه لمه مڠواساءي كماهيرن اساس جاوي. موريد۲ اين دكاتيݢوريكن سباݢاي موريد يڠ ترچيچير دالم ڤمبلاجرن جاوي دان ڤرلو دماسوقكن ككلس ڤموليهن جاوي.

7.7 اوجين ساريڠن.
        i.   اوجين ساريڠن اياله ساتو اينسترومن ڤڠوكورن يڠ مڽلوروه ترهادڤ ككواتن دان كلمهن موريد دالم ڤڠواساءن كماهيرن۲ اساس 3M (مڠنل, ممباچ دان منوليس) اوليه موريد سچارا اينديۏيدو اونتوق دچالونكن باݢي مڠيكوتي فروݢرم ڤموليهن جاوي.
        ii.  باهن اتاو تاجوق دالم اوجين ساريڠن مرڠكومي هاڽ كرجا۲ يڠ تله داجر اوليه ݢورو كلس سهيڠݢ ماس ساريڠن دبريكن. اوليه ايت سناراي كماهيرن يڠ دأوجي هندقله دتنتو دان دريكودكن دالم جدوال ڤننتو اوجين.
        iii. اوجين اين بوليه دجالنكن اڤابيلا ڤنچالونن دتريما.
        iv. اوجين دجالنكن سچارا اينديۏيدو اتاو كومڤولن كچيل دان دريكودكن دالم بورڠ ريكود اوجين اونتوق دفاءيلكن.
        v.  بيلڠن موريد يڠ دتريما ماسوق ككلس ڤموليهن جاوي برداسركن ببراڤ فكتور:
            a. سكور يڠ لمه.
            b. جنيس مسئله يڠ دهادڤي اوليه موريد.
            c.  رواڠ يڠ اد اونتوق كلس ڤموليهن جاوي.

    7.8اوجين دياݢنوستيک.
       
i.         اوجين دياݢنوستيک اياله اوجين يڠ ترفنتيڠ دالم ڤروݢرم ڤنديديقن ڤموليهن جاوي. اوجين اين دݢوناكن اونتوق ممبنتو ݢورو ڤموليهن جاوي مڠسن داءيره۲ كلمهن دان كقواتن يڠ دهادڤي اوليه ستياڤ موريد.
ii.  اوجين اين دبنتوق بوكن اونتوق منيلاي ڤريڠكت ڤنچاڤاين تتاڤي اونتوق مڠسن مسئله۲ يڠ دعالمي كتيک بلاجر دان مڠنل ڤستي ڤونچا كݢاݢلن موريد دالم مڠواساءي سسواتو كماهيرن.
iii. كڤوتوسن اناليسا اوجين دياݢنوستيک اكن منونجوقكن داءيره۲ كلمهن دان داءيره۲ كقواتن سسأورڠ موريد دالم مڠواساءي سسواتو كماهيرن. چارا اين داڤت ممبنتو ݢورو مڠنل ڤستي كومڤولن ترتنتو مڠيكوت كبوليهن دان داءيره۲ كسوكرن يڠ دهادڤي.
iv. اناليسا كسالهن اوجين ترسبوت داڤت ممبنتو ݢورو مرانچڠ ساتو ڤروݢرم ڤڠاجرن يڠ خصوص كڤد سسأورڠ اينديۏيدو اتاو كڤد ساتو كومڤولن دڠن لبيه تڤت دان سيستماتيک.

7.9    رانچڠن ڤڠاجرن.
        اد دوا ڤركارا ڤنتيڠ يڠ ڤرلو دكتاهوءي اوليه ݢورو ڤموليهن جاوي سبلوم مرانچڠ ڤڠاجرن ياءيت :
            i.  اڤ يڠ دكتاهوءي اوليه موريد سبلوم ڤڠاجرن دمولاكن.
            ii.  اڤ يڠ ڤرلودكتاهوءي اوليه موريد سلڤس ڤڠاجرن دلاكوكن.



7.10.   ڤنيلاين.

            سلڤس ڤڠاجرن دان ڤمبلاجرن دجالنكن, اداله ڤنتيڠ باݢي ݢورو ڤموليهن جاوي منيلاي ڤريستاسي موريد۲. ڤنيلاين هندقله برداسركن موتو كرجا دان تاهڤ ڤركمبڠن موريد۲.
            ريكود ڤريستاسي كماجوان ستياڤ اينديۏيدو موريد ڤنتيڠ اونتوق مننتوكن اداڽ ڤروسيس ڤموليهن يڠ لڠكف دان باءيق. ڤنچاڤاين موريد هندقله دريكودكن برتروسن سجاجر دڠن ڤڠاجرن دان ڤمبلاجرن سرتا ڤنيلاين. كاندوڠن دالم ريكود هاروسله ممڤوڽاءي چورق يڠ ترسنديري سلاري دڠن ڤركمبڠن كماجوان موريد دالم ساتو۲ مات ڤلاجرن.
        i.   ايليمن اوتام دالم ڤنيلاين اياله :
            a.        اوبجيكتيف اوجين.
            b.        جدوال فننتو اوجين.
            c.        ڤميليهن اءيتم اوجين.
            d.        ڤناڤيسن دان فڠأيديتن اءيتم.
            e.        بنتوق سوءالن ( برتوليس, ليسن, عملي ).
            f.         ڤنتدبيرن اوجين.
            g.        ڤمريقساءن سكريڤ جواڤن.
            h.        مڠاناليسا كڤوتوسن.
            i.         ريكود ڤريستاسي.

7.11.   تيندقن سوسولن.
موريد يڠ تله مڠيكوتي كلس ڤموليهن جاوي دان تله برجاي مڠاتسي مسئله دالم مان۲ كماهيرن اداله لايق دكمباليكن ككلس بياسا.