2.1 Sosial
2.1.1 Sistem pendidikan
yang berasingan
Corak pendidikan vernakular yang menekankan kepada empat aliran
pendidikan yang berbeza iaitu aliran Inggeris, Melayu, Cina dan India telah lama
wujud sebelum kita mencapai kemerdekaan.
Apabila kita berbalik kepada sejarah, belum wujud lagi sistem pendidikan
kebangsaan di Tanah Melayu sehinggalah Penyata Razak 1956 dibentuk. Sebagai contoh, sekolah Melayu hanya tertumpu
kepada pendidikan agama di sekolah pondok.
Pendidikan sekolah rendah pula dibentuk bagi membolehkan orang Melayu
tahu membaca, menulis dan mengira sahaja.
Bagi masyarakat Cina, mereka telah menggunakan kurikulum,
buku teks dan guru-guru yang diimport dari Negeri Cina. Bagi kaum India,
sekolah-sekolah Tamil didirikan di estet-estet berasaskan kurikulum dan buku
teks yang diimport dari India Selatan.
Malah, sekolah aliran Inggeris yang didirikan oleh mubaligh-mubaligh
Kristian dan British pula didirikan di bandar-bandar dan mendapat sambutan yang
baik daripada kalangan penduduk bandar sama ada Melayu, Cina atau India. Akan tetapi, ia tidak mendapat sambutan daripada
masyarakat Melayu luar bandar kerana bimbang anak-anak mereka dipengaruhi agama
Kristian. Malah, Sistem pendidikan
ketika itu tidak menitikberatkan perpaduan sosiobudaya dalam kalangan penduduk
yang berbilang bangsa.
Walaupun terdapat usaha-usaha untuk mewujudkan sistem
pendidikan kebangsaan dan menghapuskan sekolah-sekolah vernakular seperti
Laporan Barnes 1951 dan Laporan Razak 1956, ianya mendapat tentangan yang hebat
daripada masyarakat Cina. Namun pada
hakikatnya, matlamat utama yang sebenarnya adalah untuk memupuk perpaduan dan
integrasi nasional seterusnya menyatupadukan penduduk pelbagai kaum yang terdapat
di Malaysia.
Seperti mana yang kita tahu, penyelarasan kurikulum dan
kokurikulum telah telah dijalankan di semua sekolah di Malaysia. Namun begitu,
ia tidak begitu menyumbang kepada perpaduan dan integrasi nasional kerana masih
terdapat sekolah-sekolah jenis kebangsaan yang menempatkan pelajar-pelajar yang
terdiri dari kaum-kaum yang sama dalam satu sekolah. Kewujudan sekolah-sekolah ini telah
mengurangkan peluang-peluang untuk berinteraksi dan berhubung dengan
pelajar-pelajar dari kaum-kaum yang berlainan. Semestinya ia menjadi penghalang
kepada perpaduan. Sesetengah ibu bapa
juga cenderung untuk menghantar anak-anak mereka ke sekolah-sekolah jenis
kebangsaan seperti kaum Cina dan India.
Hal ini kerana mereka tidak begitu yakin dengan pengurusan sekolah-sekolah
kebangsaan yang kebanyakannya terdiri dari pelajar-pelajar Melayu.
Sehingga kini, kita boleh melihat kewujudan
sekolah-sekolah pelbagai aliran seperti sekolah kebangsaan (SK), sekolah jenis
kebangsaan Cina (SJK(C), sekolah jenis kebangsaan Tamil (SJK(T), sekolah
menengah kebangsaan (SMK) dan sekolah menengah Cina persendirian. Kesannya, ianya
akan memberikan impak yang kurang elok kepada penstrukturan negara kerana
mempunyai corak pendidikan yang berbeza-beza. Keadaan ini berlanjutan sebagai
warisan sejarah yang amat bahaya ibarat ‘api dalam sekam’.
Adalah tidak mustahil bahawa golongan yang menuntut di
sekolah itu juga akan menjadi bakal pemimpin untuk mentadbir negara Malaysia
pada satu hari kelak. Sekiranya pemikiran mereka hanya disogok dengan etnik
mereka sahaja, sudah pasti Malaysia tidak akan berada dalam keadaan yang
aman.
2.1.2 Pemisahan fizikal
Pemisahan fizikal berlaku timbul akibat daripada kesan dasar “pecah
dan perintah” yang diamalkan oleh British sejurus menjajah Malaysia. Kesannya, orang Melayu menjadi petani dan
menetap di kampung-kampung. Orang Cina pula di tempatkan di kawasan lombong
biji timah yang mana akhirnya menjadi pekan-pekan baru dan berkembang menjadi
bandar. Manakala kaum India pula bekerja sebagai buruh ladang getah dan menetap
di estet-estet. Ketiga-ketiga kumpulan
kaum ini bukan sahaja terasing daripada segi lokasi tempat tinggal, malahan
mereka menjalankan jenis pekerjaan yang
berbeza. Keadaan ini menyebabkan peluang untuk berinteraksi sesama mereka
menjadi kurang.
Malah, pemisahan fizikal yang disebabkan keadaan geografi
di Sabah dan Sarawak yang terpisah oleh Laut China Selatan memberi kesan terhadap
pemupukan hubungan etnik di Malaysia. Perkara ini meningkatkan perasaan
kekitaan atau etnosentrisme iaitu satu pandangan yang melihat kelompok etnik
lain melalui kaca mata etnik itu sendiri. Keadaan sebegini hanya akan
menimbulkan prasangka dan stereotaip sesuatu golongan etnik terhadap golongan
etnik yang lain.
Malah, tahap kefahaman yang rendah tentang cara hidup kaum
yang lain menyebabkan kita kurang menghargai kaum yang berbeza daripada kita. Sebab
itulah wujudnya masalah perkauman yang mengundang kepada permusuhan kaum. Tahap
kefahaman yang rendah tentang kaum lain ini biasanya disebabkan kurangnya
pendedahan mengenai kepelbagaian etnik di Malaysia. Contoh yang jelas ialah kebanyakan penduduk
di Semenanjung Malaysia sangat kurang memahami cara hidup masyarakat di Sabah
dan Sarawak. Contohnya dari segi budaya,
keagamaan mahupun adat resam. Perkara sebegini mungkin berlaku jika kita hanya mengambil
berat tentang etnik diri sendiri sahaja.
Bukan itu sahaja, kebanyakkan masyarakat di Malaysia lebih
cenderung untuk tinggal di satu kawasan yang terdiri dari penduduk yang sama
kaum. Contohnya penduduk Bugis lebih banyak tertumpu di kawasan Tawau. Kaum Cina di kawasan Sibu di Sarawak dan Bajau
di kawasan Kota Marudu. Keadaan ini berlaku kerana mereka merasakan lebih
selamat tinggal dan selesa bersama penduduk-penduduk yang sekaum dengan mereka.
2.1.3 Polarisasi dalam
kalangan pelajar
Polarisasi dalam kalangan pelajar dapat dilihat pada peringkat
sekolah rendah dan sekolah menengah, institut pengajian tinggi awam (IPTA)
serta institut pengajian tinggi swasta (IPTS). Mereka cenderung dalam memilih rakan yang
seagama atau sekaum dengan mereka. Keadaan
sebegini semestinya menyukarkan lagi proses hubungan etnik di Malaysia. Kesannya,
nilai-nilai bagi memupuk semangat kekitaan pada negara Malaysia tidak dapat
diterapkan dengan berkesan. Hal ini
kerana wujudnya jurang di antara semua kaum.
Malah, satu perkara baru yang wujud pada masa kini ialah, para
ibu bapa kurang mempercayai untuk menghantar anak-anak mereka ke Sekolah
Kebangsaan. Mereka lebih cenderung menghantar anak-anak mereka ke Sekolah Jenis
Kebangsaan kerana merasakan struktur pendidikan di sekolah tersebut dapat
menjamin kecemerlangan akademik anak mereka.
Sukar sekali untuk kita memaksa ibu bapa ini kerana mereka mempunyai
satu perspektif yang perlu kita hormati. Walau bagaimanapun, tidak semua ibu
bapa yang bertindak sedemikian.
2.2 Politik
2.2.1 Politik perkauman
Kepelbagaian kaum yang ada menyebabkan masyarakat masing-masing
menubuhkan persatuan dan parti politik yang berasaskan kepada kaum
masing-masing. Contohnya kaum Melayu memperjuangkan hak orang-orang Melayu
melalui parti United Malaysian National Organisation (UMNO), orang Cina melalui
parti Malaysian Chinese Assosiation (MCA), dan kaum India melalui parti Malaysian
Indian Congress (MIC). Oleh kerana
setiap parti bebas menyuarakan pendapat dan isi hati, semangat perkauman
semakin menyemarak dalam diri masyarakat di Malaysia. Alasan parti-parti politik ini ditubuhkan
mengikut kaum adalah untuk mengelakkan kaum itu ditindas oleh kaum lain. Hakikatnya,
keadaan inilah yang sebenarnya akan lebih menimbulkan konflik tentang sesuatu isu
yang dibangkitkan. Perjuangan mereka
lebih mementingkan pembelaan kaum masing-masing melebihi kepentingan negara.
Manakala krisis nilai dan akhlak yang membelenggu personaliti ahli-ahli politik
masa kini juga mengakibatkan berlakunya perselisihan kaum yang menyumbang
kepada perpecahan.
Perkara ini berlaku disebabkan kegagalan kita dalam melahirkan
pelapis pemimpin negara yang menghormati dan memahami kaum lain. Hal ini bukan
hanya berpunca daripada sikap kaum itu sendiri yang ego dan mementingkan kaum
serta gagal untuk menerima perubahan yang terdapat dalam dasar pendidikan.
Sebagai contohnya, perlaksanaan dasar bahasa kebangsaan dan sekolah integrasi
yang ditentang hebat oleh pelbagai kaum tanpa memikirkan kebaikan dan tujuan
murni kerajaan untuk melahirkan generasi yang memahami dan peka terhadap kaum
lain. Corak politik yang sebegini akan
menyumbang kepada perpecahan dan pertelingkahan dikalangan ahli-ahli politik
dan para penyokongnya, seterusnya akan menghalang berlakunya perpaduan kaum di
Malaysia.
Politik yang berasaskan kaum ini seringkali menimbulkan
ancaman yang besar terhadap kesejahteraan negara. Malah, ada dalam kalangan ahli politik yang
cetek ilmu pengetahuan tentang sejarah di Malaysia mempertikaikan kuasa
Raja-raja Melayu dan status kedudukan orang-orang Melayu. Isu-isu ini bagaikan mencurahkan minyak ke
dalam bara api. Ia boleh membangkitkan api kemarahan orang-orang Melayu dan
boleh mencetuskan pertumpahan darah di negara ini.
2.3 Ekonomi
2.3.1 Dominasi sektor
ekonomi
Melalui aspek ekonomi terdapat dua perkara yang perlu dilihat. Pertama ialah penguasaan ekonomi dan yang
kedua ialah perbezaan pekerjaan berdasarkan sektor ekonomi. Pertama, penguasaan
ekonomi memperlihatkan jurang yang luas bagi setiap etnik. Majoriti kaum Melayu
menguasai sektor pertanian yang memerlukan banyak tenaga sumber manusia dan
berteknologi rendah.
Kaum cina yang umumnya menguasai perniagaan, perdagangan
dan menggunakan teknologi moden. Manakala, kaum India pula banyak terlibat
dengan perladangan di estet getah dan kelapa sawit. Kenyataan di sini sudah
membolehkan kita membuat satu kesimpulan iaitu terdapatnya jurang pendapatan
yang begitu ketara dan tidak seimbang dalam ekonomi negara Malaysia. Semua golongan etnik sentiasa mencuba untuk
bersaing dalam ekonomi ini untuk berusaha mendapatkan hak dan keuntungan yang
lebih besar. Penguasaan ekonomi yang berbeza serta jurang pendapatan yang tidak
seimbang mengakibatkan ketidakstabilan dalam masyarakat majmuk. Perkara ini memberi implikasi terhadap ketidakpuasan
hati bagi semua golongan etnik terutamanya kaum Melayu yang terlibat dalam
sektor pertanian.
Kaum India juga berdepan dengan nasib yang sama di mana
harga getah dan kelapa sawit adalah berlandaskan kepada keadaan ekonomi di
dunia. Jika harga meningkat, maka, pulangannya tentu baik dan sebaliknya juga
akan berlaku. Rancangan Malaysia Kedua
ada menyatakan perpaduan negara tidak boleh dicapai tanpa kesaksamaan dan
keseimbangan dalam kalangan kumpulan sosial dan etnik Malaysia. Fenomena kemiskinan bukan sahaja terdapat di
kawasan luar bandar tetapi juga di kawasan bandar. Keadaan ini boleh mengugat
perpaduan negara kerana masalah kemiskinan hanya menonjol dalam kalangan
kelompok etnik yang tertentu sahaja.
2.3.2 Perbezaan pekerjaan
Jenis pekerjaan pada masa kini tidak lagi menggambarkan identiti
sesuatu kaum di Malaysia. Semua kaum bebas memilih pekerjaan yang mereka
inginkan, sama ada dalam sektor awam, swasta atau bekerja sendiri. Keadaan ini
adalah hasil daripada dasar kerajaan yang telah berjaya memberi pendidikan
kepada semua kaum. Dalam sektor awam, jawatan guru contohnya, terdiri daripada
pelbagai kaum, Melayu, India, Cina, Iban, Kadazan dan sebagainya. Melalui
percampuran pelbagai kaum, ianya memudahkan lagi matlamat kerajaan untuk
mencapai perpaduan dan integriti kaum di negara ini. Golongan ini lebih mudah
memahami dan menghormati budaya dan adat resam kaum lain.
Semasa
pemerintahan British, mereka telah menetapkan bidang-bidang kegiatan ekonomi
penduduk di Tanah Melayu mengikut keperluan ekonomi British. Oleh itu, orang
Melayu, Cina dan India dibiarkan menjalankan aktiviti ekonomi yang berlainan.
Kebanyakan orang Melayu di luar bandar merupakan petani, pekebun kecil, penoreh
getah atau nelayan. Mereka merupakan komuniti yang kurang mendapat perhatian
untuk terlibat secara langsung dalam rancangan pembangunan teknologi oleh
British.
Sebaliknya, orang Cina yang tinggal di kawasan bandar
terlibat secara langsung dalam sektor perniagaan, perlombongan, pembinaan dan
kewangan. Sebilangan besar masyarakat
India pula menjadi buruh di ladang-ladang getah dan buruh kasar Kereta api
Tanah Melayu dan Pejabat Kerja Raya. Pengenalan
kaum mengikut jenis pekerjaan yang berlaku di Tanah Melayu pada ketika itu
sedikit sebanyak mencorakkan kehidupan rakyat Malaysia sekarang. Sebagai contoh
ialah bidang perniagaan yang kebanyakkannya dikuasai oleh kaum Cina. Perbezaan
sosioekonomi yang berlaku boleh menimbulkan rasa cemburu, sangsi dan takut
terhadap kaum yang berkuasa.
Tambahan pula, pengasingan kegiatan ekonomi ini telah
mewujudkan jurang pendapatan yang tidak seimbang di antara kaum. Apabila wujud
jurang ekonomi yang nyata, maka akan
wujud tanggapan negatif yang bakal mengundang rasa tidak puas hati dalam
kalangan kaum. Ianya merupakan satu lagi faktor yang menyebabkan timbul
ketidakpuasan hati antara kaum terutamanya masyarakat Melayu dan masyarakat
Cina. Tidak dapat dinafikan suasana sosioekonomi ini telah mengancam proses
pembinaan negara bangsa Malaysia.
2.4 Agama, adat istiadat
dan budaya
2.4.1 Agama
Setiap kaum di Malaysia boleh dikatakan mewakili agama tertentu
contohnya Melayu beragama Islam, Cina beragama Buddha, India beragama Hindu.
Iban dan Kadazan beragama Kristian. Adalah jelas ketiga-tiga kaum utama di
Malaysia mempunyai adat resam, bahasa, agama dan falsafah hidup yang berbeza.
Masing-masing menganggap kebudayaan dan agama mereka adalah yang terbaik.
Walaupun berlaku perkahwinan campur antara kaum tetapi ia adalah
agak terhad kerana wujud halangan yang kuat dari segi agama. Perbezaan dan pengasingan agama, budaya dan
cara hidup ini bukan sahaja menguatkan lagi sikap prasangka buruk antara
masyarakat malah menghalang proses integrasi sosial antara kaum. Tidak seperti di Indonesia, warga berketurunan
Jawa terasimilasi dengan baik. Mereka boleh terdiri daripada beberapa agama
contohnya Jawa Hindu, Jawa Islam, Jawa Kristian dan Jawa Buddha.
2.4.2 Kebudayaan
Kekurangan pendedahan kepada adat-adat dan kebudayaan etnik lain
akan menjadi penghalang kepada pembinaan hubungan etnik antara kaum. Kebudayaan meliputi agama, kepercayaan, adab
resam dan cara hidup setiap kaum. Sekiranya masyarakat kurang terdedah mengenai
budaya kaum lain, ia akan menjadi penghalang kepada usaha untuk memupuk
perpaduan dan integrasi nasional di Malaysia. Perbezaan kebudayaan akan
menyebabkan timbulnya prasangka, perkauman dan etnosentrisme yang merupakan perkara
utama yang menyumbang kepada masalah perpaduan.
Pada masa yang sama, sikap setiap kaum yang terlalu
mempertahankan budaya mereka juga menjadi halangan kepada usaha untuk
mengeratkan hubungan etnik di Malaysia. Perkara Ini berlaku kerana mereka tidak
dapat menerima amalan dan kepercayaan kaum lain yang berbeza dengan cara hidup
mereka. Salah satu cabaran utama untuk
mencapai perpaduan kaum ini ialah aspek dalaman iaitu perbezaan bahasa,
kebudayaan, kepercayaan dan keturunan yang mempengaruhi sikap dan nilai sesuatu
kaum. Perbezaan ini menyebabkan setiap kaum di negara ini sukar untuk menerima
perubahan yang ingin dilaksanakan oleh kerajaan kerana pada sangkaan mereka ia
melibatkan penerimaan dan pengorbanan iaitu mereka terpaksa menerima unsur kaum
lain dan mengorbankan unsur kaum sendiri.
Sistem persekolahan yang memisahkan pelajar mengikut
bahasa ibunda dan perbezaan etnik kurang memainkan peranan yang berkesan bagi
memupuk integrasi dan persefahaman dalam kalangan pelajar. Situasi sebegini hanya
akan menyebabkan interaksi mereka hanya terhad di antara etnik yang sama
sahaja. Perkara sebegini hanya akan memberikan kesan yang negatif kepada negara
Malaysia. Semua etnik masing-masing mempertahankan bahasa ibunda mereka dan kurang
bersifat terbuka untuk mempelajari bahasa ibunda kaum yang lain. Mereka menganggap adalah tidak penting untuk
mereka mempelajari bahasa kaum yang lain.
2.4.3 Adat istiadat
Kewujudan masyarakat berbilang bangsa sejak zaman
Kesultanan Melayu Melaka amat berbeza daripada masyarakat berbilang bangsa yang
wujud akibat penjajahan British di Tanah Melayu pada abad ke-19. Perbezaan
antara kedua-dua masyarakat berbilang bangsa tersebut ialah kesanggupan
masyarakat berbilang kaum pada zaman Melaka untuk menerima budaya masyarakat
Melayu seperti bahasa, makanan, etika dan pakaian. Sebaliknya, masyarakat
imigran pada zaman British tidak berpeluang ataupun berkeinginan mengenali
sosiobudaya masyarakat Melayu.
Ada juga dalam kalangan masyarakat imigran yang memandang
rendah kedudukan dan sosiobudaya masyarakat Melayu. Malahan mereka menganggap
masyarakat Melayu tidak mempunyai perkaitan dengan mereka. Oleh itu, masyarakat
berbilang bangsa atau masyarakat majmuk pada zaman penjajahan merupakan punca
wujudnya beberapa aspek sosiobudaya negatif yang menghalang usaha-usaha mengeratkan
hubungan etnik di Malaysia
Terima kasih.
ReplyDelete