Syeikh Daud Al-Fatani

Syeikh Wan Daud bin Syeikh Wan Abdullah bin Syeikh Wan idris atau lebih dikenali sebagai Syeikh Daud Al-Fatani (1769-1847) (juga dikatakan Wan Senik) al-Fatani. Beliau juga turut dikenali sebagai al-‘Alim al-‘Allamah al-‘Arif al-Rabbani.  Beliau telah mendapat pendidikan awal di Institusi pendidikan tradisional, yang mana pada ketika itu, Acheh dan Patani sangat terkenal sebagai pusat pendidikan Islam Tradisional yang terkenal pada waktu itu.  Jadi, apakah pula sumbangan beliau dalam pelbagai ilmu pengetahuan sehinggakan beliau  turut dimasukkan ke dalam senarai tokoh Tamadun Islam di Asia?

            Sumbangannya lebih kepada ilmu kesufian kerana beliau adalah seorang tokoh ulama Ahli Syariat dan Haqiqat yang lebih banyak terjun ke dunia kesufian. Syeikh Daud al-Fathani banyak memperoleh ilmu dari Syeikh Muhammad Shaleh bin Abudr Rahman terutamnya ilmu kesufian. Hal ini bermula ketika beliau melanjutkan pelajaran di Mekah.  Syeikh Daud al-Fathani banyak mendekati para ulama Patani yang telah bermastautin di Mekah. Di antara ulama Patani yang telah diiktiraf dan dibolehkan mengajar di Masjidil Haram ialah Syeikh Muhammad Shaleh bin Abdur Rahman al-Fathani.

         Syeikh Daud al-Fathani adalah seorang tokoh yang banyak memberi sumbangan dalam menghasilkan kitab-kitab karangan beliau yang masih diguna pakai sehingga ke hari ini. Apatah lagi bahawa Beliau merupakan seorang pengarang yang terkenal di Asia Tenggara. Sebahagian besar karya-karya beliau sangat terkenal di Asia Tenggara, bahkan masih digunakan untuk pengajaran dan dikaji oleh pelbagai golongan sehingga kini.  Selain itu juga, beliau bukan sahaja turut menyumbang dalam bidang fiqh, tetapi juga dalam pelbagai bidang lain.  Hal ini dapat dibuktikan melalui karya-karya beliau yang walaupun ditinggalkan sekian lama, tetapi masih juga digunakan pada masa kini.   

         Antara sumbangan beliau yang paling jelas dalam ilmu pengetahuan ialah melalui penghasilan karya-karya seperti Kitab Bughyat al-Tullab. Kitab ini adalah kitab yang berkaitan bahagian ibadat yang dimulai dengan Sirat al-Mustaqim (1044-1054 H), karya Syeikh Nuruddin ar-Raniri Acheh dan Sabil al-Muhtadin (1193 H), karya Syeikh Muhammad Arsyad bin Abdullah al-Banjari. Tiga buah buku tersebut adalah tiga kitab Jawi besar yang terlengkap dalam perkara ibadat di alam Melayu. Pada bahagian Mukaddimah, Syeikh Daud al-Fathani mencantumkan beberapa hadis tentang ilmu pengetahuan dan sejarah ringkas Imam Syafie. Bukan itu sahaja, beliau juga turut memberi sumbangan dalam kesusasteraan Melayu Klasik.  Hal ini terbukti apabila beliau turut berupaya  mencipta syair, puisi dan nazam.  Jelaslah disini bahawa, sumbangan Syeikh Daud al-Fathani turut membawa sinar kepada agama islam khususnya dalam bidang kesusasteraan.  Apatah lagi dengan karangan kitab-kitab yang beliau hasilkan inilah yang menjadikan beliau dapat memberi sumbangan yang besar dalam tamadun Islam di Asia Tenggara.