Sunday 15 November 2015

KAJIAN TEKS JAWI KLASIK DAN MODEN


كاجين تيكس جاوي كلاسيک دان مودن

 كاجين تيكس جاوي كلاسيک

فركاتاءن ملايو منوروت ابچد عربية دمولاءي دڠن حروف اليف دان دأخيري دڠن حروف ي ، جوݢ دڠن تمبهن امڤت حروف يڠ تيدق تردافت دالم حروف عرب ايت . باڽق كوسا كات كلاسيک يڠ ترداڤت دالم كتاب٢ لام سڤرتي دفتر راج علي حاج (كتاب فڠتاهوان بهاس)، 1929م  دان دفتر شيخ احمد الفطاني دالم  (دفتر خاكف ملايو )، 1871م  تتافي تيدق تردافت دالم قاموس٢ يڠ  اد سكارڠ .

منوروت شيخ احمد الفطاني ”صرف ملايو اد تيمبڠن كات٢ دڠن مڠݢوناكن جومله حروف دان سوكو كات“ ياءيت
      حروف يڠ  دأتور دڠن برتوكر-توكر
       حروف اول ، حروف تڠه ، حروف  اخير  دان  حروف  سقسي
       حروف يڠ تيدق بوليه دسمبوڠ دبلاكڠ تتافي بوليه دسمبوڠ دهدافن
       جالن مڽمبوڠ حروف٢
       اڠكا عرب دان اڠک ايڠݢريس
       بوڽي حروف دان بوڽي حروف برفادو
       فركاتاءن دوا بوڽي ساتو ارتي
      فركاتاءن تيݢ حروف ساتو ارتي دوا بوڽي دهدافنث فينديق
       فركاتاءن امڤت حروف
       ليم حروف 
       انم حروف
      ڤڠنلن كجادين كلمه


فرساماءن ايجاءن دان كتيدقسراݢمن اداله دسببكن اوليه ببراف فكتور ياءيت :

      كران لواسڽ دنيا ملايو
       سيستم فنرڤن ايجاءن انتارا داءيره اداله برلاءينن
       دياليݢ بهاس يڠ بربيذا-بيذا
       فركاتاءن يڠ براصل درڤد بهاس عرب دتمڤت يڠ لبيه باڽق مڠنل بهاس ايت بربيذا فنوليسنث دڠن تمڤت٢ يڠ كورڠ مڠحياتي بهاس ايت.

اد دوا سيستم ايجاءن جاوي يڠ دڤاكاي ڤد اول سجاره توليسن جاوي
 .1       مڠيكوت قاعده ملايو مغݢوناكن حروف٢ سقسي اتاو ۏوكل سڤرتي توليسن ڤد ڤراسستي ترڠݢانو چونتوهڽ اݢاما، بومي
.2         مڠيكوت قاعده عرب مڠݢوناكن تندا٢ باريس، اتاو دياكريتيک سفرتي فركاتاءن يغ بريكوت.

رومي
عرب
Rajab
رَجَب
Jumaat
جُمعَة
fardu
فَرضُ



انتارا دوا  سيستم  ايجاءن، سيستم  ايجاءن  جاوي  ڤڠاروه  عرب لبيه لواس فڠݢونا دان فغعملڽ كران
.1      باهن٢ يڠ سمڤاي كڤد كيت اياله كتاب٢ اݢام، كتاب تصوف، كتاب فقه،  تفسير القرءان، حكوم قانون، كتاب اصول الدين، دان لاءين٢.
.2      ڤڠارڠڽ اياله فارا علماء تمفتن دان نوسنتارا يڠ مڠواساءي بهاس عرب دان ڤڠتاهوان  اݢام يڠ  تيڠݢي
.3      كيني كتاب٢ كونيڠ يڠ دڤلاجري دسوراو٢، مسجد٢، مدرسه٢، دان ڤوندوق٢ ماسيه ككل مڠݢوناكن سيستم ايجاءن جاوي فڠاروه عرب.

ڤد سفاروه اخير ابد ک19- م اد اوسها اونتوق مڽراݢمكن سيستم ايجاءن جاوي سڤرتي يڠ دلاكوكن اوليه شيخ احمد الفطاني ترهادڤ كتاب٢ يڠ دتصحيحكنڽ سبلوم دختق دفرختق٢ إسلام دأسيا بارت دان راج علي حاج  راج  حاج  أحمد دري رياو-جوهر. ڤد تاهون 1937 تربيت سبواه  بوكو  ڤدومن ايجاءن جاوي  يڠ  برجودول ڤندوان باݢي إيجاءن في.بي.ايم.في.بي، يڠ دأوسهاكن اوليه ڤاكتن بهاس ملايو ڤرسورتن بوكو دراج جوهر.ڤد تاهون 1938 دفتر ايجاءن ملاي : جاوي-رومي اوليه فنديتا زعبا سياڤ دسوسون دان ترسيبر سلڤس تاهون 1949، دچيتق دان دتربيتكن اوليه  فجابت كارڠ- مڠارڠ SITC، دجابتن ڤلاجرن ڤنجاجه ايڠݢريس ڤد تاهون 1949

3.4     سيستم ايجاءن جاوي زعبا
       
توليسن جاوي تله دݢوناكن اوليه اورڠ٢ ملايو سجق سكيان لام، نامون تيدق ترداڤت ريكود يڠ منونجوقكن اداڽ كاجين مڠناءي توليسن جاوي دبوات اوليه اورڠ ملايو. چوما ڤد ڤرتڠهن ابد ک-20 تله مونچول سأورغ فڠكاجي اوڠݢول برنام زعبا (زينل عابدين بن احمد). بلياو تله مڠكاجي فڠݢوناءن توليسن جاوي دڠن مندالم. زعبا تله مڠومڤول بريبو-ريبو فركاتاءن ملايو دان اوسها اين تله دلاكوكن سجق تاهون 1918 . سومبرڤركاتاءن ايت دڤراوليهي درڤد دفتر ايجاءن رومي كراجاءن نݢري فرسكوتوان يڠ دكلواركن ڤد تاهون 1904 . ڤد تاهون 1925 ، سناراي فركاتاءن ايت دسيمق سمولا دان دتمبه. زعبا سمڤت منوليس ساتو مقاله يڠ برتاجوق جاوي spelling يڠ دتربيتكن دالم JMBRAS فد تاهون 1928 .

            زعبا تله مڽوسون بوكو دفتر ايجاءن ملايو جاوي- رومي ڤد تاهون 1935 تتافي بارو تربيت ڤد تاهون 1949 . بلياو جوݢ تله برجاي مڽوسون سبواه بوكو رهسيا توليسن جاوي ڤد تاهون 1931 كمدين بلياو تله مڽوسون بوكو فليتا بهاس ملايو فڠݢل . دالم كدوا-دوا بواه بوكو اين، تله دبحثكن تنتڠ فادنن حروف رومي دان جوݢ تنتڠ سيستم ايجاءن ملايو: رومي دان جاوي. دالم بوكو ڤليتا بهاس ملايو 1 مسلث ، زعبا تله مڽنارايكن حروف جاوي دان ڤادنن حروف روميث. باݢي حروف[ و ] دان [ ي ] ، زعبا تله ممبريكن تيݢ فادنن ستياف ساتوث ياءيت :
I
و
a
اونتوق واو بنر
ورع  ، وكيل
b
اونتوق حروف سقسي o
بوروڠ، بوهوڠ
c
اونتوق حروف سقسي   u
سورم ، سودو
Ii
ي
a
اونتوق  ي  بنر
يتيم  ،  يقين
b
اونتوق حروف سقسي  i
كيڤس ، كيريم
c
اونتوق حروف سقسي  e
ݢيليڠ ، سيمق
        زعبا مڠموكاكن 20 اوندڠ٢ اتاو حكوم ايجاءن جاوي اونتوق كات داسر دان 20 اوندڠ٢ باݢي كات برايمبوهن. حاج حمدان بن حاج عبدالرحمن ممبوات كسيمفولن بهاوا زعبا مروموسكن سيستم ايجاءن جاويڽ براساسكن كڤد تيݢ ڤرينسيف ياءيت
        i  .     ايكونومي : ايجاءن اين مڠݢوناكن سمينيما بيلڠن حروف سڤرتي مک، ڤد، درڤد.
ii .     كفستيان : ايجاءن يڠ منيمبولكن كسامرن سبوتن، هندقله داوبهسواي سڤرتي منمبه حروف سقسي سوفايا لبيه جلس بوڽيث سرتا داڤت مڠورڠكن كسامرنث.
iii .    راماي فڠݢونا : باݢي دوا فركاتاءن يغ بربيذا جک ايجاءن ايت دڤاكاي راماي دان تيدق منيمبولكن كسامرن، كدوا-دوا ايجاءن ترسبوت بوليه دتريما ڤاكاي.

چونتوه قاعده زعبا دري اسڤيک ايستيله  دان بهاس يڠ دݢوناكن:
i . حروف سقسي حروف ۏوكل
ii . بوڽي سقسي فونيم (بوڽي ۏوكل)
منوروت زعبا، توليسن ملايو دڠن حروف جاوي (يڠ دڤينجم دري عرب) ممفوڽاءي 33 حروف ياءيت [ ا  ب  ت  ث ج خ ح خ د ذ ر ز س ش ص ض ط ظ ع غ غ ف ف ق ك ض ل م ن و ه ي ث ] . كسموا حروف اين  ڤد اصلث اداله حروف بنر يعني تيدق بوليه كلوار سنديري. تتافي دالم توليسن جاوي سكارڠ  تيݢ حروف درڤداث ياءيت [ ا ي و ] تله منجادي حروف سقسي يعني حروف يڠ مڠݢمبركن بوڽي يڠ بوليه كلوار سنديري. جونتوه:

حروف
جادي حروف بنر
جادي حروف سقسي
دڤڠكل بوڽي
دهوجوڠ بوڽي
سقسي هالوس
سقسي كاسر
ا ( ء )
انق ، ايكن
امق ، اڠكو
اوڤه ، اورڠ
تأ ، نأ ، مأ
انچيء
داتوء ، كوكوء

(تياد )
بابا ، بناتڠ
هاري ، كلادي
فاكو ، سفادو
ي
يتيم ، يقين
كاي ، كايو
سايڤ، ڤويوه
سري، هلي
ڤاݢي ، ڤندي
ميسي ، ڤوني
ديري ، ڤيڤي
ايريڠ ، ݢيليڠ
سيڠݢه ، تيمبول
ڤيرق ، ميره
ايريڠ ، ݢيليڠ
تيمبق ، ليڠݢڠ
و
وطن ، وكيل
باوا ، باوه
جاوي ، داوي
كربو ، كاخو
سيلو ، هيجو
ݢورو ، ڤايو
بودق ، ادو
اومبي ، بيرو
كوكو ، توڠݢو
بوده ، فوكوء
خيدوق ، ݢوريڠ
بوڠكوء، ݢوڠݢوڠ

اوندڠ٢ دان اتورن اونتوق فڠݢونا
a.       سيستم ايجاءن زعبا ممڤوڽاءي باڽق اوندڠ٢ دان اتورن يڠ روميت. اوندڠ٢ سهاج برجومله 20. كمودين اد اوندڠ٢ كچيل سرتا  فريڠتن يڠ باڽق. چونتوه


ايستيله حكوم يڠ دݢوناكن


b .      مڠندوڠي ترلالو باڽق ككچوالين


هنتين  ݢلوتيس
دالم سيستم ايجاءن زعبا ترداڤت ساتو فونيم ملايو، ياءيت ݢلوتيس (?) يڠ دبري فادنن لامبڠ دڠن تيݢ حروف عرب، ياءيت كاف (ك)، قاف (ق) دان همزه (ء).
ق
باتوق
batuk
ء
روكوء
rokok
ك
باءيک
baik

ايجاءن كات سرڤن عرب دان ايڠݢريس
دالم سيستم ايجاءن جاوي زعبا تيدق دبريكن سچارا جلس قاعده مڠيجا كات٢ فينجمن درڤد بهاس عرب دان بهاس  ايڠݢريس.

حروف ڤمبيزا
دالم سيستم ايجاءن جاوي زعبا اد ايجاءن كات٢ يڠ داسرڽ سام تتافي دبيذاكن ايجاءنڽ جک كات ايت دبري ايمبوهن اتاو سأومفاماڽ. چونتوهڽ سڤرتي  يڠ برايكوت:

باءيقله
باءيک
ناءيقله
ناءيک
تابيقله
تابيک

هوموݢرف
دالم سيستم ايجاءن جاوي زعبا باڽق ترداڤت ڤركاتاءن يڠ دأيجا  سچرا هوموݢرف ايجاءنڽ سام تتافي برلاءينن سبوتن دان معناڽ. كباڽقنڽ مليبتكن ايجاءن ديفتوڠ. چونتوهڽ سڤرتي يڠ برايكوت دباوه اين:
توفي
Topi
Tupai
كمڤوڠ
Kampung
Kempung
كنچيڠ
Kancing
Kencing

ايجاءن  باكو
زعبا سنديري مڠاكو  بهاوا  اد  ايجاءن  فركاتاءن٢  يڠ  بلوم دباكوكن. دڠن ايت بلياو  ممبوات  دوا بنتوق  ايجاءن  باݢي فركاتاءن  يڠ سام  چونتوهڽ سڤرتي  يڠ برايكوت:

ايجاءن زعبا
فركاتاءن
سوكڠ
Sokong
سوكوڠ
تڠݢي
Tinggi
تيڠݢي
تكبر
takbur
تكبور

ايجاءن اخيرن
اد ببراف قاعده ڤڠيجاءن دالم سيستم ايجاءن جاوي زعبا ياءيت:  ن،  ءن، ان، كن،  دان  أن  سڤرتي دباوه  اين:

ايجاءن زعبا
اخير ن 
اسوه
اسوهن
ن
باوا
باواءن
ءن
اوكير
اوكيران
ان
چنتيق
كچنتيقكن
كن
ناءيک
كنأيقكن
چوب
فرچوبأن
أن
3.5     سيستم ايجاءن جاوي مودن

جاوتنكواس ايجاءن جاوي (JKEJ)  يڠ دتوبوهكن اوليه  دي.بي.في. تله  ممبوات  كڤوتوسن اونتوق  مميليه  سيستم ايجاءن جاوي زعبا سباݢاي اساس دان داسر اوتاماڽ ياءيت دڠن شرط دڤرباءيقي، دفرلڠكڤكن، دفرجلسكن، دفرمودهكن، دسلارسكن، دان دكمسكينيكن اتورن٢ سيستم  ايجاءن  جاوي  لام. مک ببراف فينداءن، تمبهن دان لاءين٢ سرتا چونتوه٢ ايجاءن يڠ  لبيه كونكريت دان باڽق تله دبريكن دان دماسوقكن كدالم سيستم ايجاءن جاوي  يڠ  متأخير. سيستم توليسن دان ايجاءن جاوي يڠ دݢوناكن سكارڠ ترموات دالم بوكو ڤدومن ايجاءن جاوي يڠ دسمفورناكن اوليه د.ب.ف. انتارا قاعده يڠ تله دتريما اياله :

هنتين  ݢلوتيس
 دالم  سيستم  ايجاءن جاوي  تركيني بياساث ساتو فونيم ملايو دسلارسكن،  دان دبري فربيذاءن  دغن كات فينجمن  سڤرتي برايكوت :
جاوي
حروف
فونيم
چيک ، توفيک
ك
فونيم ايڠݢريس
وضوء ، حكماء
ء
فونيم عرب
باءيق ، باتوق
ق
فونيم ملايو اصلي

ايجاءن كات سرڤن عرب
i .  كات سرڤن درڤد بهاس عرب  يڠ سوده لاما منجادي كات عموم دلفظكن مڠيكوت كات جاتي  دالم بهاس ملايو :

جاوي
عرب
علمو
علم
اهلي
اهل
صحابت
صحابة

ii .    ايجاءن ايستيله  اݢام إسلام دككلكن سڤرتي دالم  بهاس عرب سڤرتي چونتوه٢ يڠ برايكوت :
رسول
عبادة
كتاب
وضوء
فتوى
فرض
حج
ولي

iii .  كات سرفن يغ براخير دڠن سوكو كات تربوک اڤابيلا دبنتوق دڠن كات تربيتن، اڤيتن دان ڤرتيكل ’ له ‘،  ڤرلوله  دتوليس  دڠن حروف’  ا‘، ’ و ‘ دان ’ ي ‘ اونتوق مڠهيلڠكن كسامرنڽ :
ممفتواكن
دفرضوكن
مڠحاجيكن
مواليكن


ايجاءن كات سرڤن ايڠݢريس

i .         فنوليسن دوا ݢوݢوس كونسونن دأول كات تنڤا حروف ۏوكل :
ابسترک
ڤسيكولوݢي
كلينيک
ݢلس
سكرين
ڤلستر

ii .        دالم سيستم ايجاءن متأخير فنوليسن دوا ݢوݢوس كونسونن دأخير كات  تيدق  درڠكايكن:
sains
بوكن ساءينس
ساءينس
golf
بوكن ݢولف
ݢولف
teks
بوكن تيكس
تيكس
cobalt
بوكن كوبلت
كوبلت

iii .       دالم سيستم ايجاءن متأخير ڤنوليسن بوڽي ايڠݢريس دأيجا  مڠيكوت كات اصل ايڠݢريس دان بوڽي باكو بهاس ملايو:
هرتز
ݢولف
ݢوݢور بوڽي
اونيۏرسيتي
ڤسيكولوݢي
فمباكوان
زيلوفون
زيروكس
ݢوݢور حروف
ويس- ا- ويس
ڤمڠݢالن كات

حروف ڤمبيزا
a.       دالم سيستم ايجاءن جاوي زعبا  اد  ايجاءن كات٢ يڠ داسرڽ سام تتافي  دبيذاكن ايجاءنڽ جک كات ايت دبري ايمبوهن اتاو سأومڤاماڽ. دالم سيستم ايجاءن جاوي  متأخير تيدق دبيزاكن:
باءيقله
باءيق
ناءيقله
ناءيق
تابيقله
تابيق

b.        حروف ؤ
دالم سيستم ايجاءن جاوي زعبا تياد دڤركنلكن لامبڠ حروف /v/ باݢي توليسن جاوي. اوسها تله دجالنكن دڠن دچادڠكن اݢر حروف /v/ = ب سڤرتي فركاتاءن  بانيلا. سلاءين ايت جاوتنكواس فروجيک فڽيمقن ايجاءن جاوي 1983 تله  منچادڠكن حروف و +  ب  = . هاث دالم كونؤينشن كبڠساءن توليسن  جاوي  دترڠݢانو  (1984)  تله دريک چيڤتا ڤادنن حروف /v/  اونتوق حروف جاوي،  ياءيت  حروف  واو برتيتيق ساتو دأتس / ؤ/ بوڽيڽ [ [va .

هوموݢرف
دالم سيستم ايجاءن جاوي تركيني دڤركنلكن  دوا بنتوق هوموݢرف.
i. حقيقي  ايجاءنڽ سام تتافي برلاءينن سبوتن دان معناڽ.
ii. تيدق حقيقي يڠ اصلڽ سام كمودين دبريكن اليف ڤمبيزا .
   چونتوهڽ سڤرتي  يڠ برايكوت دباوه  اين:


تيدق  حقيقي
رومي
حقيقي
رومي
اوله - اوليه
olah
oleh
بيلا - بيلا
bila
bela
ڤتي - ڤتاي
peti
petai
بوروڠ - بوروڠ
burung
borong
توجه - توجوه
tujah
tujuh
تيمڤوه - تيمڤوه
tempoh
 tempuh


ايجاءن  باكو
 ياءيت بتول  ايجاءنڽ ، تاتابهاساڽ، بتول  ايستيلهڽ ، فڠݢوناءن كاتاڽ ،  لارس دان سبوتنڽ :



چونتوه
فونيم
حروف
 ابڠ
/a/
ا
سيلا
/i/
ي
ريلا
/é/) taling)
فتوى
ايسمى
/a/ عرب
/e/ ايڠݢريس 
ى
كات سرڤن
حروف ۏوكل ترديري  درفد :a e i o u     

فلمبڠن بوڽي ديفتوڠ
ديفتوغ اياله ݢابوڠن دوا بوڽي ۏوكل دالم ساتو سوكو كات :

چونتوه
فونيم
ديفتوغ
اءير
اء ي
/ai/
بايدوري
ا ي
اءوديت
اءو
/au/
راياو
او
اوويديوم
اوو ي
/oi/
بويكوت
وي

ايجاءن اخيرن
اد ببراڤ قاعده  فڤيجاءن  دالم سيستم ايجاءن جاوي متأخير  ياءيت: ن، ءن، ان، دان ون  سڤرتي  دباوه  اين:
اسوه
اسوهن
ن
باوا
باواءن
ءن
بڠسا
بڠساون
ون
سرو
سروان
ان

حروف اليف  ڤمبوليه  اوبه

i .         كات يڠ براخير دڠن سوكو كات تربوک (سوكو كات يڠ  دأخيري اوليه حروف ۏوكل)  قاعدهڽ : اڤابيلا دأخيري دڠن حروف [ ب ت ف ض ن س ڽ خ ي ک م ج  ] دتيادكن اليف :

باڤ
جاݢ
سام
تاڽ
راج
مان

ii .        اڤابيلا دبنتوق دڠن كات تربيتن اتاو اڤيتن اتاو ݢنداءن اتاو فرتيكل ’له‘، اتاو يڠ سأومڤاماڽ  فرلوله دتوليس  دڠن حروف’  ا‘  :
فنجاݢاءن
باڤاڽ
برساما- سام
راجاكو
تاڽاله
باݢايماناڤون


سيڠكتن دان اكرونيم
سيستم ايجاءن جاوي يڠ متأخير دبري فدومن ايجاءنڽ.
i .         سباءيق-باءيقڽ  دككلكن  انداي  جاوتن خاص اتاو فڠكت اتاو ݢلرن:
منتري  بسر
ݢورو  بسر
فروفيسور

ii .        اكرونيم اورݢانيساسي اتاو فرتوبوهن دالم بهاس ملايو دتوليس دڠن حروف فرتام :
           
  تنترا   اودارا  دراج  مليسيا   
( ت .او .د . م )
  فرتوبوهن بڠسا-بڠسابرساتو
( ف.ب.ب)


iii      اكرونيم  دالم  بهاس  ايڠݢريس دأيجا دالم  بنتوق  ابجد :
او .اء ي .سي
OIC
عيم .اء ي.سي
MIC
دبليو.ايچ .او
WHO

iv .       اكرونيم  نام  خاص اتاو كات  عموم  دالم  بهاس ملايو اتاو  ايڠݢريس دتوليس لڠكف :
ڤيترونس
Petronas
تابيكا
Tabika
يونيسكو
UNESCO
فاس
PAS
امنو
UMNO



No comments:

Post a Comment