Menurut Jean Piaget, kemampuan kognitif manusia muncul di tahap
tertentu dalam proses perkembangan yang dilalui. Perubahan daripada satu peringkat ke satu
peringkat yang seterusnya hanya akan berlaku apabila kanak-kanak mencapai tahap
kematangan yang sesuai dan terdedah kepada pengalaman yang relevan. Tanpa pengalaman-pengalaman tersebut,
kanak-kanak dianggap tidak mampu mencapai tahap perkembangan kognitif yang
tinggi. Piaget telah mengenalpasti empat
faktor yang saling berkait yang boleh mempengaruhi proses pemikiran individu
iaitu kematangan biologi, interaksi individu dengan persekitaran, pengalaman
sosial dan keseimbangan. Jean Piaget
telah membahagikan tahap-tahap perkembangan kepada empat peringkat.
Peringkat yang pertama ialah tahap Sensorimotor (sejak
lahir sehingga 2 tahun). Pada tahap ini,
perkembangan mental sangat berkembang dengan pesat. Pada masa yang sama, bayi juga mampu untuk
mengorganisasikan dan mengkoordinasi deria melalui gerakan-gerakan dan
tindakan-tindakan fizikal. Pada akhir
tahap ini ketika anak berusia sekitar 2 tahun, pola-pola sensori motor mereka
semakin kompleks dan mulai mengadaptasi suatu sistem simbol yang primitif.
Tahap Praoperasi bermula pada usia 2 hingga 7 tahun. Pada peringkat ini, kanak-kanak menggunakan
simbol untuk mewakili objek-objek yang dilihat di sekelilingnya. Kanak-kanak mula bertutur tetapi
pertuturannya bersifat egosentrik, iaitu dia bercakap sendiri. Mereka juga tidak berminat untuk berinteraksi
dan berkomunikasi dengan orang lain. Topik
perbualan berkisar tentang dirinya. Kanak-kanak
belum memperoleh konsep pengekalan. Konsep
transformasi juga belum diperoleh.
Tahap Operasi Konkrit bermula apabila anak-anak itu
mencapai umur 7 hingga 11 tahun. Pada peringkat ini, kanak-kanak hanya dapat
menyelesaikan satu-satu masalah yang melibatkan peristiwa atau objek yang
konkrit (perkara yang boleh dilihat atau disentuh). Walau bagaimanapun,
keupayaan untuk memanipulasikan konsep dan idea pada tahap ini adalah terhad
serta bergantung pada objek yang boleh dilihat atau disentuh sahaja.
Tahap yang keempat pula peringkat operasi formal yang
bermula pada usia 11 tahun ke atas. Pada
waktu ini, pemikiran mereka tidak lagi terikat kepada bahan-bahan konkrit. Mereka juga boleh berfikir secara abstrak dan
membuat hipotesis walaupun ianya bukan realiti.
Implementasi dalam
bidang pengajaran dan pembelajaran
Peringkat awal kanak-kanak
Cadangan saya bagi mengimplementasi p&p pada peringkat awal kanak-kanak
ialah dengan memberikan mereka permainan kanak-kanak berbentuk hands on seperti
patung (soft toys). Hal ini kerana,
kanak-kanak banyak menggunakan sensori motor (seperti memegang) untuk
berinteraksi dan memahami apa-apa yang ada di sekitarnya. Sebagai contoh,
apabila kanak-kanak menekan butang pada patung (aktiviti motor) ianya akan
menghasilkan bunyi (pengalaman kederiaan).
Bagi kanak-kanak yang berada pada peringkat akhir awal kanak-kanak, kita
boleh mengajar mereka dengan kaedah bermain sambil belajar. Sebagai contoh, permainan menyusun
puzzle. Dengan memberikan permainan
sebegini, secara tidak langsung, keupayaan kognitif kanak-kanak boleh
berkembang kerana mereka berusaha ingin mengetahui gambar yang mereka cuba
susun dan juga menguji ketepatan mereka dalam menyusun gambar tersebut supaya
sempurna.
Peringkat pertengahan kanak-kanak
Bagi membantu perkembangan peringkat pertengahan kanak-kanak dari
segi kognitif, guru boleh membahagikan murid-murid di dalam kelas mengikut
tahap kognitif yang hampir sama. Guru
boleh mengadakan aktiviti dalam kumpulan berdasarkan alat bantu mengajar yang
sesuai. Sebagai contoh, guru membantu
pelajar untuk memahami konsep besi boleh mengembang ketika panas. Para pelajar hanya dapat memahami konsep ini
hanya melalui pengalaman konkrit. Jadi,
pentingnya peranan guru disini agar menggunakan kaedah yang boleh menarik minat
pelajar supaya mereka dapat belajar dengan aktif. Hal ini bagi memastikan mereka benar-benar
memahami konsep tersebut.
No comments:
Post a Comment