Teori yang dikemukakan oleh Lawrence Kohlberg ialah lanjutan daripada
teori Jean Piaget (ahli psikologi Swiss) dan ahli falsafah John Dewey. Menurut Kohlberg, pada tahap perkembangan
tertentu, kanak-kanak akan mempelajari apa yang betul dan apa yang salah.
Daripada kajian beliau, Kohlberg (1983) menyarankan tiga tahap utama
perkembangan moral dan tiap-tiap tahap boleh dibahagikan kepada dua peringkat.
Tahap 1 ialah Pra-Konvensional. Merupakan tahap yang paling bawah dalam
penakulan moral. Pada tahap ini
perlakuan dinilai berdasarkan ganjaran dan hukuman yang akan diterima akibat
perlakuan tersebut. Peringkat 1 merupakan orientasi kepatuhan dan hukuman. Kepatuhan kanak-kanak kepada orang dewasa adalah
untuk mengelakkan dendaan. Peringkat 2
pula ialah Orientasi ganjaran peribadi. Peringkat
ini lebih menumpukan kepada kehendak dan perasaan sendiri. Sesuatu perkara itu dinilai baik atau jahat
adalah berdasarkan penilaian terhadap kesan ke atas mereka.
Tahap 2 ialah Konvensional. Ia merupakan tahap pertengahan di dalam teori
perkembangan moral Kohlberg. Dalam tahap
ini, individu sudah mula mengaplikasi peraturan berdasarkan sesuatu yang telah
ditetapkan oleh ibubapa, guru dan komuniti.
Tahap ini mengandungi dua peringkat iaitu orientasi perlakuan baik dan
akur kepada sistem sosial. Peringkat 3
merupakan Orientasi perlakuan baik. Individu
pada tahap ini menolong orang supaya beliau dianggap sebagai orang yang
baik. Peringkat 4 pula ialah akur kepada
sistem sosial dan etika peraturan. Individu
pada peringkat ini menghormati undang-undang di atas rasa keyakinan beliau
terhadap undang-undang yang ada dan sanggup pula memperjuangkannya.
Tahap 3 ialah Pos-Konvensional. Tahap penaakulan moral ini adalah yang paling
tinggi dalam perkembangan moral Kohlberg.
Pada tahap ini, individu rnula meneroka pilihan, memilih
alternatif-alternatif lain dalam penaakulan moral. Mereka mula mempunyai kod moral dan etika yang
tersendiri. Dua peringkat yang terdapat
pada tahap ini ialah etika kontrak sosial dan hak individu dari etika prinsip sejagat. Peringkat 5 merupakan Etika kontrak sosial
dan hak individu. Tingkah laku moral
adalah berteraskan kepada kepentingan sosial dan perjuangan ke arah kedaulatan
masyarakat. Individu pada peringkat ini
menghormati undang-undang tetapi percaya bahawa undang-undang perlu diubah suai
untuk kesejahteraan umat atau manusia. Peringkat
6 pula ialah Etika prinsip sejagat. Pada
peringkat ini, individu menunjukkan ciri-ciri tingkah laku moral berasaskan
kesedaran kendiri yang meletakkan nyawa manusia, keadilan dan maruah pada
peringkat tertinggi. Mereka juga sanggup
menerima hukuman di atas kesalahan yang dilakukan dengan rela kerana
menghormati undang-undang yang telah ditetapkan.
Implementasi dalam bidang pengajaran dan
pembelajaran
Peringkat awal kanak-kanak
Dalam usaha bagi mengaplikasikan teori perkembangan moral Lawrence
Kohlberg pada peringkat awal kanak-kanak, guru perlu lebih bersifat mendidik
mereka, bukannya bersifat menghukum. Hal
ini kerana, mereka perlu dididik untuk bersifat dengan akhlak yang baik kerana
hanya dengan didikan yang betul daripada guru, kanak-kanak akan berusaha untuk
berkelakuan baik. Sebagai contoh, jika
mereka melakukan kesalahan, guru hendaklah tidak bersikap terburu-buru dengan
memberikan hukuman kepada mereka. Sebaliknya, guru perlu mendengar penjelasan
daripada mereka dahulu. Jika mereka
didapati bersalah, guru perlu menjelaskan dengan memberi sebab mengapa sesuatu
perkara tidak boleh dilakukan. Dengan
cara ini, perkara ini secara tidak langsung dapat membantu mereka dalam
memperkembang tingkah laku mereka ke tahap yang baik dengan bantuan dan
sokongan moral daripada guru.
Peringkat pertengahan kanak-kanak
Pada peringkat ini, guru-guru boleh menerapkan nilai-nilai murni
terutamanya melalui kurikulum dalam subjek Pendidikan Islam dan Pendidikan
Moral. Dalam sesi pengajaran dan
pembelajaran, unsur seperti nilai-nilai murni sangat penting bagi membantu
mereka dalam menterjemah tingkah laku mereka berasaskan nilai-nilai murni yang
dipelajari disekolah. Sebagai contoh,
murid yang mempelajari adab terhadap jiran dalam subjek pendidikan Islam semasa
di sekolah dapat menterjemah kefahaman mereka melalui penerapan nilai-nilai
murni yang dipelajari di sekolah dengan sentiasa berbuat baik terhadap jiran
mereka. Dalam peringkat ini, guru
perlulah mendidik murid dengan kasih sayang supaya mereka rasa dihargai. Perkara ini sangat penting kerana ia membantu
dalam mengubah tingkah laku mereka ke arah yang lebih baik kerana mereka sedar
ada guru yang sentiasa mengambil berat terhadap diri mereka.