Langkah mengatasi cabaran dalam mengeratkan hubungan etnik di Malaysia

3.1 Memperbaiki dasar pendidikan negara untuk membangunkan ekonomi kaum.

Dasar Pendidikan negara perlulah dirancang dan dilaksanakan dengan matlamat untuk melahirkan individu yang berilmu dan berkemahiran yang akhirnya mampu untuk bersaing dalam pelbagai bidang pada masa akan datang terutamanya bidang ekonomi.  Dalam sudut ekonomi ini, jurang ekonomi yang jauh berbeza antara kaum di negara ini menyulitkan kerajaan mencapai agenda perpaduan.  Melalui pendidikan, pengenalan identiti kaum mengikut jenis pekerjaan juga dapat dihilangkan. Untuk menilai sama ada berjaya atau tidak  matlamat dan hasrat kerajaan, ianya boleh dilihat dari sudut kejayaan mengurangkan jurang ekonomi di antara kaum dan kejayaan menghapuskan pengenalan identiti kaum melalui bidang ekonomi.

            Kita juga memahami bahawa jurang ekonomi yang besar akan menyukarkan agenda perpaduan dan integrasi kaum. Di negara ini, kaum Cina mendominasi bidang ekonomi. Keadaan ini menimbulkan rasa iri hati kaum lain terhadap kaum Cina. Untuk mengatasi masalah ini, kerajaan melalui dasar pendidikan hendaklah melahirkan ramai golongan terpelajar dalam bidang ekonomi. Justeru itu, ia akan membawa kepada kemunculan individu-individu daripada pelbagai kaum untuk menyaingi kaum cina dalam bidang ekonomi khususnya bidang perniagaan.

            Pada masa yang sama, kerajaan perlu memikirkan satu cara untuk meletakkan murid-murid daripada pelbagai kaum disatu sekolah yang sama supaya matlamat dasar pendidikan iaitu untuk menyatu dan mengintegrasikan kaum dapat dicapai. Penempatan murid daripada pelbagai kaum dalam satu sekolah atau kawasan mungkin dapat dilaksanakan sekiranya selepas kemerdekaan, kerajaan dapat mengubah keadaan ekonomi iaitu mewujudkan pelbagai pekerjaan yang menghapuskan pengenalan kerja mengikut kaum.

            Oleh yang demikian dapatlah dikatakan bahawa, dasar pendidikan yang dilaksanakan oleh pihak kerajaan boleh membantu melahirkan golongan yang terpelajar dan berilmu daripada pelbagai kaum. Golongan terpelajar ini pastinya berupaya merubah corak kehidupan dan ekonomi di negara ini. Tiada lagi monopoli ekonomi oleh suatu kaum sahaja, bahkan ekonomi Malaysia terbuka luas untuk diterokai oleh semua kaum. Melalui corak ekonomi yang lebih terbuka ini, jurang ekonomi di antara kaum dapat dikurangkan.

 3.2       Menjadikan aktiviti sukan sebagai agen pengerat hubungan antara etnik

Negara kita telah mencapai kecemerlangan dalam bidang sukan. Contohnya sukan skuasy,  badminton, bola sepak dan sebagainya. Pelbagai lapisan masyarakat dan kaum telah menunjukkan semangat patriotik dengan bersatu memberikan sokongan kepada ahli-ahli sukan negara dan juga peserta-peserta yang terlibat. Kemenangan sama-sama diraikan dan kekalahan turut sama dirasai. Ini menunjukkan kejayaan aktiviti sukan dan permainan dalam institusi pendidikan dalam menyatupadukan rakyat Malaysia yang berbilang. 

            Usaha kerajaan mencapai perpaduan melalui ko-kurikulum di peringkat sekolah rendah, sekolah menengah dan pengajian tinggi menampakkan hasil yang positif. Melalui aktiviti ko-kurikulum seperti aktiviti kebudayaan, keseniaan dan sukan, ianya menampakkan semangat perpaduan yang positif diantara pelajar-pelajar pelbagai kaum. Aktiviti sebegini boleh merapatkan hubungan dan membangkitkan semangat tolong-menolong, semangat setiakawan dan saling percaya-mempercayai di antara pelajar-pelajar pelbagai kaum yang terlibat. Penglibatan pelajar secara aktif dalam bidang ko-kurikulum akan melahirkan individu pelajar yang berfikiran terbuka dan matang dalam perhubungan dan bersosial.

            Melalui ko-kurikulum, bakat murid dapat diasah dan diperkembangkan lagi ke peringkat yang lebih tinggi.  Malah, minat murid dalam bidang sukan dan kesenian dapat ditanam dan diperkembangkan.  Kejayaan seperti ini pastinya menjadikan kerajaan lebih ghairah dalam memperkenalkan dasar baru agar semua murid terlibat dalam aktiviti sebegini. Penubuhan sekolah sukan dan sekolah seni merupakan antara titik tolak usaha kerajaan dalam memperkasakan perpaduan kaum di Malaysia. Dasar 1 Murid 1 Sukan juga telah dilaksanakan bermula tahun 2011 untuk memastikan perpaduan kaum dapat dicapai.

3.3       Penerapan kewujudan pelbagai etnik dalam subjek PSV

Dalam subjek pendidikan seni, murid-murid dididik supaya meminati seni dari peringkat sekolah rendah lagi. Melalui kesenian, murid-murid diajar tentang kebudayaan dan kesenian pelbagai bangsa di Malaysia. Pendidikan kesenian ini akan membuka dan mematangkan minda murid-murid. Mereka boleh menerima dan akan menghormati budaya orang lain. Minat yang disemai dari peringkat awal lagi akan melahirkan insan-insan seni dalam pelbagai bidang seperti seni lakonan, seni tarian, nyanyian, seni lukis  dan sebagainya.

             Insan-insan seni yang memahami kebudayaan dan sensitiviti bangsa lain akan melahirkan karya-karya yang bercorak perpaduan. Melalui karya-karya sebegini, ia akan membantu membuka minda individu lain ke arah kecemerlangan perpaduan. Sebagai contohnya seorang pengarah filem menghasilkan filem yang bercorak patriotik akan memberi kesan yang positif dan prasangka baik di kalangan penonton.

3.4       Perkahwinan campur

Perkahwinan berlainan bangsa bukan lagi menjadi perkara baru bahkan kebanyakkannya direstui oleh keluarga kedua-dua pihak. Senario ini banyak berlaku di negeri Sabah yang mana bilangan etniknya berjumlah 42 etnik. Jika pada suatu masa dahulu perkahwinan sebegini boleh menimbulkan persengketaan antara kedua-dua etnik, tetapi pada masa kini ianya sudah menjadi kebiasaan hasil daripada sifat tolak ansur dan menghormati antara satu sama lain.

            Pelbagai kebudayaan masyarakat berbilang kaum di Malaysia mula difahami dan diterima oleh kaum lain selagi ianya tidak menyebabkan kehilangan identiti asal kaum. Sebagai contoh, budaya bertukar-tukar makanan di kalangan jiran, sambutan perayaan bersama-sama, pemberian duit raya dan sebagainya

3.5       Menjadikan guru sebagai agen penyemai perpaduan kaum

Guru merupakan agen kerajaan untuk menyampaikan dan melaksanakan dasar pendidikan kepada murid dan masyarakat.  Aspek guru juga menjadi cabaran untuk mencapai perpaduan dan integrasi kaum. Guru perlu dipersiapkan dengan ilmu pengetahuan yang cukup dan lengkap untuk menghadapi pelbagai situasi di sekolah dan masyarakat sekitarnya.  Malah, guru perlu memahami misi, objektif dan matlamat akhir sesuatu dasar pendidikan supaya hasrat perlaksanaan sesuatu dasar itu terlaksana.

            Jika seseorang guru itu cetek ilmu dan malas untuk mengambil tahu isu semasa, ia akan menimbulkan masalah dalam proses pengajaran dan pembelajaran seterusnya membawa murid-murid ke arah matlamat yang salah menyebabkan salah satu matlamat iaitu mencapai perpaduan dan integrasi antara kaum tidak dapat dicapai.

            Jelaslah bahawa, pihak kerajaan perlu memberi latihan dan kefahaman kepada setiap guru apabila melaksanakan sesuatu dasar yang baru supaya segala perancangan mengikut landasan yang betul dan generasi yang akan datang lahir sebagai individu yang mempunyai sifat cinta dan membudayakan perpaduan dalam kehidupan bermasyarakat.

3.6       Media massa memberi pendedahan kebudayaan dalam pelbagai etnik

Media massa bukan hanya membekalkan fakta dan data tertentu. Ia juga memberikan maklumat tentang matlamat, maksud dan kesignifikanan sesuatu peristiwa.  Media massa ini pula perlu peka dalam menyampaikan sesuatu dasar, lebih-lebih lagi jika isu tersebut menyentuh isu-isu sensitif supaya tidak menimbulkan konflik dikalangan masyarakat. Melalui matlamat yang tepat, masyarakat akan dapat memahami kehendak dan matlamat kerajaan dalam melaksanakan sesuatu dasar. 

3.7       Bersifat Setia dan cinta akan negara 

Setiap daripada kita hendaklah berbangga menjadi rakyat Malaysia tanpa mengira warna kulit, bahasa dan kepercayaan.  Semua rakyat perlu mempertahankan nama baik negara dan berusaha untuk mengharumkan nama negara. Dengan memiliki sikap berbangga sebagai rakyat Malaysia, kita akan sentiasa berusaha mengekalkan hubungan kita dengan rakyat Malaysia yang lain, walaupun berlainan kaum, kebudayaan dan kepercayaan. Pendek kata, sikap ‘di mana bumi dipijak, di situ langit dijunjung’ perlu diamalkan dan dijiwai sepenuhnya.

            Setiap daripada kita haruslah mempunyai sifat setia dan sayang akan negara dengan menghormati  dan menunjukkan taat setia kepada raja dan para pemimpin negara. Selain itu, kita juga mesti sayang dan hormat kepada lambang-lambang negara kita seperti Jalur Gemilang, Lagu Negaraku, Parlimen, Rukun Negara dan institusi lain yang berkaitan. Elakkkan sikap yang boleh menghina, menjejaskan dan menimbulkan provokatif terhadap lambang-lambang negara kita kerana ini akan memperlihatkan sejauh mana sikap patriotisme kita sebagai warganegara Malaysia.

3.8       Bersikap Kekitaan 

Dalam kehidupan seharian, kita hendaklah menunjukkan keikhlasan kita dalam menjalin hubungan dengan jiran dan anggota masyarakat yang berbeza warna kulit, kebudayaan dan agama. Dengan mengamalkan sikap kekitaan sesama kita, kita sebenarnya mewujudkan satu suasana hidup yang baik dan boleh menguntungkan kita semua di samping dapat memelihara soal keselamatan hidup setempat. Kesediaan kita dalam mengamalkan sikap kekitaan ini akan menjadi contoh yang baik kepada generasi muda hari ini dan mereka juga akan terdorong untuk mengamalkannya. Hal ini tentunya akan dapat menjalin semangat perpaduan yang utuh dalam kalangan rakyat di negara ini. Lama kelamaan benteng prasangka dan prejudis yang bersarang di dada kita tentunya dapat dirobohkan.

3.9       Menjadikan rukun negara sebagai panduan 

Pematuhan terhadap peraturan, undang-undang dan rukun negara, menunjukkan kita bersedia bersikap adil terhadap kaum lain dan menghormati amalan dan kepercayaan mereka serta hak mereka untuk hidup di negara ini.  Kita hendaklah menunjukkan bahawa kita mahukan yang terbaik untuk kaum lain sebagaimana kita mahukan yang terbaik untuk diri kita. Hal ini akan mendorong kita untuk lebih  bersikap bertolak ansur dan cuba memahami hak kaum lain. Kita tidak akan memperjuangkan hak untuk kaum kita semata-mata dengan menindas atau membelakangkan hak yang sepatutnya turut diterima oleh kaum lain. Kita juga akan sentiasa bersedia untuk berkongsi dalam sesuatu perkara yang dibenarkan oleh budaya kita tanpa mengorbankan prinsip undang-undang dan keadilan selaras dengan prinsip rukun negara.

Cabaran hubungan etnik di Malaysia

2.1       Sosial

2.1.1    Sistem pendidikan yang berasingan

Corak pendidikan vernakular yang menekankan kepada empat aliran pendidikan yang berbeza iaitu aliran Inggeris, Melayu, Cina dan India telah lama wujud sebelum kita mencapai kemerdekaan.  Apabila kita berbalik kepada sejarah, belum wujud lagi sistem pendidikan kebangsaan di Tanah Melayu sehinggalah Penyata Razak 1956 dibentuk.  Sebagai contoh, sekolah Melayu hanya tertumpu kepada pendidikan agama di sekolah pondok.  Pendidikan sekolah rendah pula dibentuk bagi membolehkan orang Melayu tahu membaca, menulis dan mengira sahaja.

            Bagi masyarakat Cina, mereka telah menggunakan kurikulum, buku teks dan guru-guru yang diimport dari  Negeri Cina. Bagi kaum India, sekolah-sekolah Tamil didirikan di estet-estet berasaskan kurikulum dan buku teks yang diimport dari India Selatan.  Malah, sekolah aliran Inggeris yang didirikan oleh mubaligh-mubaligh Kristian dan British pula didirikan di bandar-bandar dan mendapat sambutan yang baik daripada kalangan penduduk bandar sama ada Melayu, Cina atau India.  Akan tetapi, ia tidak mendapat sambutan daripada masyarakat Melayu luar bandar kerana bimbang anak-anak mereka dipengaruhi agama Kristian.  Malah, Sistem pendidikan ketika itu tidak menitikberatkan perpaduan sosiobudaya dalam kalangan penduduk yang berbilang bangsa.

            Walaupun terdapat usaha-usaha untuk mewujudkan sistem pendidikan kebangsaan dan menghapuskan sekolah-sekolah vernakular seperti Laporan Barnes 1951 dan Laporan Razak 1956, ianya mendapat tentangan yang hebat daripada masyarakat Cina.  Namun pada hakikatnya, matlamat utama yang sebenarnya adalah untuk memupuk perpaduan dan integrasi nasional seterusnya menyatupadukan penduduk pelbagai kaum yang terdapat di Malaysia.

            Seperti mana yang kita tahu, penyelarasan kurikulum dan kokurikulum telah telah dijalankan di semua sekolah di Malaysia. Namun begitu, ia tidak begitu menyumbang kepada perpaduan dan integrasi nasional kerana masih terdapat sekolah-sekolah jenis kebangsaan yang menempatkan pelajar-pelajar yang terdiri dari kaum-kaum yang sama dalam satu sekolah.  Kewujudan sekolah-sekolah ini telah mengurangkan peluang-peluang untuk berinteraksi dan berhubung dengan pelajar-pelajar dari kaum-kaum yang berlainan. Semestinya ia menjadi penghalang kepada perpaduan.  Sesetengah ibu bapa juga cenderung untuk menghantar anak-anak mereka ke sekolah-sekolah jenis kebangsaan seperti kaum Cina dan India.  Hal ini kerana mereka tidak begitu yakin dengan pengurusan sekolah-sekolah kebangsaan yang kebanyakannya terdiri dari pelajar-pelajar Melayu.

            Sehingga kini, kita boleh melihat kewujudan sekolah-sekolah pelbagai aliran seperti sekolah kebangsaan (SK), sekolah jenis kebangsaan Cina (SJK(C), sekolah jenis kebangsaan Tamil (SJK(T), sekolah menengah kebangsaan (SMK) dan sekolah menengah Cina persendirian. Kesannya, ianya akan memberikan impak yang kurang elok kepada penstrukturan negara kerana mempunyai corak pendidikan yang berbeza-beza. Keadaan ini berlanjutan sebagai warisan sejarah yang amat bahaya ibarat ‘api dalam sekam’. 

            Adalah tidak mustahil bahawa golongan yang menuntut di sekolah itu juga akan menjadi bakal pemimpin untuk mentadbir negara Malaysia pada satu hari kelak. Sekiranya pemikiran mereka hanya disogok dengan etnik mereka sahaja, sudah pasti Malaysia tidak akan berada dalam keadaan yang aman.      

2.1.2    Pemisahan fizikal

Pemisahan fizikal berlaku timbul akibat daripada kesan dasar “pecah dan perintah” yang diamalkan oleh British sejurus menjajah Malaysia.  Kesannya, orang Melayu menjadi petani dan menetap di kampung-kampung. Orang Cina pula di tempatkan di kawasan lombong biji timah yang mana akhirnya menjadi pekan-pekan baru dan berkembang menjadi bandar. Manakala kaum India pula bekerja sebagai buruh ladang getah dan menetap di estet-estet.  Ketiga-ketiga kumpulan kaum ini bukan sahaja terasing daripada segi lokasi tempat tinggal, malahan mereka  menjalankan jenis pekerjaan yang berbeza. Keadaan ini menyebabkan peluang untuk berinteraksi sesama mereka menjadi kurang. 

            Malah, pemisahan fizikal yang disebabkan keadaan geografi di Sabah dan Sarawak yang terpisah oleh Laut China Selatan memberi kesan terhadap pemupukan hubungan etnik di Malaysia. Perkara ini meningkatkan perasaan kekitaan atau etnosentrisme iaitu satu pandangan yang melihat kelompok etnik lain melalui kaca mata etnik itu sendiri. Keadaan sebegini hanya akan menimbulkan prasangka dan stereotaip sesuatu golongan etnik terhadap golongan etnik yang lain.

            Malah, tahap kefahaman yang rendah tentang cara hidup kaum yang lain menyebabkan kita kurang menghargai kaum yang berbeza daripada kita. Sebab itulah wujudnya masalah perkauman yang mengundang kepada permusuhan kaum. Tahap kefahaman yang rendah tentang kaum lain ini biasanya disebabkan kurangnya pendedahan mengenai kepelbagaian etnik di Malaysia.  Contoh yang jelas ialah kebanyakan penduduk di Semenanjung Malaysia sangat kurang memahami cara hidup masyarakat di Sabah dan Sarawak.  Contohnya dari segi budaya, keagamaan mahupun adat resam. Perkara sebegini mungkin berlaku jika kita hanya mengambil berat tentang etnik diri sendiri sahaja.

            Bukan itu sahaja, kebanyakkan masyarakat di Malaysia lebih cenderung untuk tinggal di satu kawasan yang terdiri dari penduduk yang sama kaum. Contohnya penduduk Bugis lebih banyak tertumpu di kawasan Tawau.  Kaum Cina di kawasan Sibu di Sarawak dan Bajau di kawasan Kota Marudu. Keadaan ini berlaku kerana mereka merasakan lebih selamat tinggal dan selesa bersama penduduk-penduduk yang sekaum dengan mereka.

2.1.3    Polarisasi dalam kalangan pelajar

Polarisasi dalam kalangan pelajar dapat dilihat pada peringkat sekolah rendah dan sekolah menengah, institut pengajian tinggi awam (IPTA) serta institut pengajian tinggi swasta (IPTS).   Mereka cenderung dalam memilih rakan yang seagama atau sekaum dengan mereka.  Keadaan sebegini semestinya menyukarkan lagi proses hubungan etnik di Malaysia. Kesannya, nilai-nilai bagi memupuk semangat kekitaan pada negara Malaysia tidak dapat diterapkan dengan berkesan.  Hal ini kerana wujudnya jurang di antara semua kaum.

            Malah, satu perkara baru yang wujud pada masa kini ialah, para ibu bapa kurang mempercayai untuk menghantar anak-anak mereka ke Sekolah Kebangsaan. Mereka lebih cenderung menghantar anak-anak mereka ke Sekolah Jenis Kebangsaan kerana merasakan struktur pendidikan di sekolah tersebut dapat menjamin kecemerlangan akademik anak mereka.  Sukar sekali untuk kita memaksa ibu bapa ini kerana mereka mempunyai satu perspektif yang perlu kita hormati. Walau bagaimanapun, tidak semua ibu bapa yang bertindak sedemikian. 

2.2       Politik

2.2.1    Politik perkauman

Kepelbagaian kaum yang ada menyebabkan masyarakat masing-masing menubuhkan persatuan dan parti politik yang berasaskan kepada kaum masing-masing. Contohnya kaum Melayu memperjuangkan hak orang-orang Melayu melalui parti United Malaysian National Organisation (UMNO), orang Cina melalui parti Malaysian Chinese Assosiation (MCA), dan kaum India melalui parti Malaysian Indian Congress (MIC).  Oleh kerana setiap parti bebas menyuarakan pendapat dan isi hati, semangat perkauman semakin menyemarak dalam diri masyarakat di Malaysia.  Alasan parti-parti politik ini ditubuhkan mengikut kaum adalah untuk mengelakkan kaum itu ditindas oleh kaum lain. Hakikatnya, keadaan inilah yang sebenarnya akan lebih menimbulkan konflik tentang sesuatu isu yang dibangkitkan.  Perjuangan mereka lebih mementingkan pembelaan kaum masing-masing melebihi kepentingan negara. Manakala krisis nilai dan akhlak yang membelenggu personaliti ahli-ahli politik masa kini juga mengakibatkan berlakunya perselisihan kaum yang menyumbang kepada perpecahan.

            Perkara ini berlaku disebabkan kegagalan kita dalam melahirkan pelapis pemimpin negara yang menghormati dan memahami kaum lain. Hal ini bukan hanya berpunca daripada sikap kaum itu sendiri yang ego dan mementingkan kaum serta gagal untuk menerima perubahan yang terdapat dalam dasar pendidikan. Sebagai contohnya, perlaksanaan dasar bahasa kebangsaan dan sekolah integrasi yang ditentang hebat oleh pelbagai kaum tanpa memikirkan kebaikan dan tujuan murni kerajaan untuk melahirkan generasi yang memahami dan peka terhadap kaum lain.  Corak politik yang sebegini akan menyumbang kepada perpecahan dan pertelingkahan dikalangan ahli-ahli politik dan para penyokongnya, seterusnya akan menghalang berlakunya perpaduan kaum di Malaysia.

            Politik yang berasaskan kaum ini seringkali menimbulkan ancaman yang besar terhadap kesejahteraan negara.  Malah, ada dalam kalangan ahli politik yang cetek ilmu pengetahuan tentang sejarah di Malaysia mempertikaikan kuasa Raja-raja Melayu dan status kedudukan orang-orang Melayu.  Isu-isu ini bagaikan mencurahkan minyak ke dalam bara api. Ia boleh membangkitkan api kemarahan orang-orang Melayu dan boleh mencetuskan pertumpahan darah di negara ini.

           

2.3       Ekonomi

2.3.1    Dominasi sektor ekonomi

Melalui aspek ekonomi terdapat dua perkara yang perlu dilihat.  Pertama ialah penguasaan ekonomi dan yang kedua ialah perbezaan pekerjaan berdasarkan sektor ekonomi. Pertama, penguasaan ekonomi memperlihatkan jurang yang luas bagi setiap etnik. Majoriti kaum Melayu menguasai sektor pertanian yang memerlukan banyak tenaga sumber manusia dan berteknologi rendah.

            Kaum cina yang umumnya menguasai perniagaan, perdagangan dan menggunakan teknologi moden. Manakala, kaum India pula banyak terlibat dengan perladangan di estet getah dan kelapa sawit. Kenyataan di sini sudah membolehkan kita membuat satu kesimpulan iaitu terdapatnya jurang pendapatan yang begitu ketara dan tidak seimbang dalam ekonomi negara Malaysia.  Semua golongan etnik sentiasa mencuba untuk bersaing dalam ekonomi ini untuk berusaha mendapatkan hak dan keuntungan yang lebih besar. Penguasaan ekonomi yang berbeza serta jurang pendapatan yang tidak seimbang mengakibatkan ketidakstabilan dalam masyarakat majmuk.  Perkara ini memberi implikasi terhadap ketidakpuasan hati bagi semua golongan etnik terutamanya kaum Melayu yang terlibat dalam sektor pertanian.

            Kaum India juga berdepan dengan nasib yang sama di mana harga getah dan kelapa sawit adalah berlandaskan kepada keadaan ekonomi di dunia. Jika harga meningkat, maka, pulangannya tentu baik dan sebaliknya juga akan berlaku.  Rancangan Malaysia Kedua ada menyatakan perpaduan negara tidak boleh dicapai tanpa kesaksamaan dan keseimbangan dalam kalangan kumpulan sosial dan etnik Malaysia.  Fenomena kemiskinan bukan sahaja terdapat di kawasan luar bandar tetapi juga di kawasan bandar. Keadaan ini boleh mengugat perpaduan negara kerana masalah kemiskinan hanya menonjol dalam kalangan kelompok etnik yang tertentu sahaja. 

2.3.2    Perbezaan pekerjaan

Jenis pekerjaan pada masa kini tidak lagi menggambarkan identiti sesuatu kaum di Malaysia. Semua kaum bebas memilih pekerjaan yang mereka inginkan, sama ada dalam sektor awam, swasta atau bekerja sendiri. Keadaan ini adalah hasil daripada dasar kerajaan yang telah berjaya memberi pendidikan kepada semua kaum. Dalam sektor awam, jawatan guru contohnya, terdiri daripada pelbagai kaum, Melayu, India, Cina, Iban, Kadazan dan sebagainya. Melalui percampuran pelbagai kaum, ianya memudahkan lagi matlamat kerajaan untuk mencapai perpaduan dan integriti kaum di negara ini. Golongan ini lebih mudah memahami dan menghormati budaya dan adat resam kaum lain.

           Semasa pemerintahan British, mereka telah menetapkan bidang-bidang kegiatan ekonomi penduduk di Tanah Melayu mengikut keperluan ekonomi British. Oleh itu, orang Melayu, Cina dan India dibiarkan menjalankan aktiviti ekonomi yang berlainan. Kebanyakan orang Melayu di luar bandar merupakan petani, pekebun kecil, penoreh getah atau nelayan. Mereka merupakan komuniti yang kurang mendapat perhatian untuk terlibat secara langsung dalam rancangan pembangunan teknologi oleh British. 

            Sebaliknya, orang Cina yang tinggal di kawasan bandar terlibat secara langsung dalam sektor perniagaan, perlombongan, pembinaan dan kewangan.  Sebilangan besar masyarakat India pula menjadi buruh di ladang-ladang getah dan buruh kasar Kereta api Tanah Melayu dan Pejabat Kerja Raya.  Pengenalan kaum mengikut jenis pekerjaan yang berlaku di Tanah Melayu pada ketika itu sedikit sebanyak mencorakkan kehidupan rakyat Malaysia sekarang. Sebagai contoh ialah bidang perniagaan yang kebanyakkannya dikuasai oleh kaum Cina. Perbezaan sosioekonomi yang berlaku boleh menimbulkan rasa cemburu, sangsi dan takut terhadap kaum yang berkuasa.

            Tambahan pula, pengasingan kegiatan ekonomi ini telah mewujudkan jurang pendapatan yang tidak seimbang di antara kaum. Apabila wujud jurang ekonomi yang nyata,  maka akan wujud tanggapan negatif yang bakal mengundang rasa tidak puas hati dalam kalangan kaum. Ianya merupakan satu lagi faktor yang menyebabkan timbul ketidakpuasan hati antara kaum terutamanya masyarakat Melayu dan masyarakat Cina. Tidak dapat dinafikan suasana sosioekonomi ini telah mengancam proses pembinaan negara bangsa Malaysia.

2.4       Agama, adat istiadat dan budaya  

2.4.1    Agama

Setiap kaum di Malaysia boleh dikatakan mewakili agama tertentu contohnya Melayu beragama Islam, Cina beragama Buddha, India beragama Hindu. Iban dan Kadazan beragama Kristian. Adalah jelas ketiga-tiga kaum utama di Malaysia mempunyai adat resam, bahasa, agama dan falsafah hidup yang berbeza. Masing-masing menganggap kebudayaan dan agama mereka adalah yang terbaik.

            Walaupun berlaku perkahwinan campur antara kaum tetapi ia adalah agak terhad kerana wujud halangan yang kuat dari segi agama.  Perbezaan dan pengasingan agama, budaya dan cara hidup ini bukan sahaja menguatkan lagi sikap prasangka buruk antara masyarakat malah menghalang proses integrasi sosial antara kaum.  Tidak seperti di Indonesia, warga berketurunan Jawa terasimilasi dengan baik. Mereka boleh terdiri daripada beberapa agama contohnya Jawa Hindu, Jawa Islam, Jawa Kristian dan Jawa Buddha. 

2.4.2    Kebudayaan

Kekurangan pendedahan kepada adat-adat dan kebudayaan etnik lain akan menjadi penghalang kepada pembinaan hubungan etnik antara kaum.  Kebudayaan meliputi agama, kepercayaan, adab resam dan cara hidup setiap kaum. Sekiranya masyarakat kurang terdedah mengenai budaya kaum lain, ia akan menjadi penghalang kepada usaha untuk memupuk perpaduan dan integrasi nasional di Malaysia. Perbezaan kebudayaan akan menyebabkan timbulnya prasangka, perkauman dan etnosentrisme yang merupakan perkara utama yang menyumbang kepada masalah perpaduan.

            Pada masa yang sama, sikap setiap kaum yang terlalu mempertahankan budaya mereka juga menjadi halangan kepada usaha untuk mengeratkan hubungan etnik di Malaysia. Perkara Ini berlaku kerana mereka tidak dapat menerima amalan dan kepercayaan kaum lain yang berbeza dengan cara hidup mereka.  Salah satu cabaran utama untuk mencapai perpaduan kaum ini ialah aspek dalaman iaitu perbezaan bahasa, kebudayaan, kepercayaan dan keturunan yang mempengaruhi sikap dan nilai sesuatu kaum. Perbezaan ini menyebabkan setiap kaum di negara ini sukar untuk menerima perubahan yang ingin dilaksanakan oleh kerajaan kerana pada sangkaan mereka ia melibatkan penerimaan dan pengorbanan iaitu mereka terpaksa menerima unsur kaum lain dan mengorbankan unsur kaum sendiri.

            Sistem persekolahan yang memisahkan pelajar mengikut bahasa ibunda dan perbezaan etnik kurang memainkan peranan yang berkesan bagi memupuk integrasi dan persefahaman dalam kalangan pelajar. Situasi sebegini hanya akan menyebabkan interaksi mereka hanya terhad di antara etnik yang sama sahaja. Perkara sebegini hanya akan memberikan kesan yang negatif kepada negara Malaysia. Semua etnik masing-masing mempertahankan bahasa ibunda mereka dan kurang bersifat terbuka untuk mempelajari bahasa ibunda kaum yang lain.  Mereka menganggap adalah tidak penting untuk mereka mempelajari bahasa kaum yang lain.

2.4.3    Adat istiadat

Kewujudan masyarakat berbilang bangsa sejak   zaman Kesultanan Melayu Melaka amat berbeza daripada masyarakat berbilang bangsa yang wujud akibat penjajahan British di Tanah Melayu pada abad ke-19. Perbezaan antara kedua-dua masyarakat berbilang bangsa tersebut ialah kesanggupan masyarakat berbilang kaum pada zaman Melaka untuk menerima budaya masyarakat Melayu seperti bahasa, makanan, etika dan pakaian. Sebaliknya, masyarakat imigran pada zaman British tidak berpeluang ataupun berkeinginan mengenali sosiobudaya masyarakat Melayu.

            Ada juga dalam kalangan masyarakat imigran yang memandang rendah kedudukan dan sosiobudaya masyarakat Melayu. Malahan mereka menganggap masyarakat Melayu tidak mempunyai perkaitan dengan mereka. Oleh itu, masyarakat berbilang bangsa atau masyarakat majmuk pada zaman penjajahan merupakan punca wujudnya beberapa aspek sosiobudaya negatif yang menghalang usaha-usaha mengeratkan hubungan etnik di Malaysia

Maksud hubungan etnik

1.0       Pendahuluan

Usaha kerajaan ke arah pemupukan hubungan etnik sebenarnya telah bermula sejak 1957, iaitu selepas Tanah Melayu mencapai kemerdekaan.  (Hasnah Hussin dan Mardiana Nordin, 2007).  Berikutan itu, kerajaan berusaha dengan lebih keras lagi dalam mencapai perpaduan berikutan berlakunya peristiwa 13 Mei 1969 yang melibatkan rusuhan kaum yang amat dahsyat. Kemuncak usaha kerajaan ekoran peristiwa 13 Mei ialah terciptanya satu ideologi negara iaitu Rukun Negara yang dihasilkan berasaskan kepercayaan, keyakinan dan iltizam untuk membentuk satu jati diri rakyat Malaysia yang unggul serta bertujuan menyemai dan memupuk integrasi nasional serta semangat perpaduan antara kaum.

            Masyarakat berperanan dalam pemupukan hubungan etnik agar negara kita malaysia sentiasa dalam keadaan aman dan selesa. Salah satu contoh peranan masyarakat adalah dalam penerimaan budaya. Secara amnya, memang ada kesamaan unsur kebudayaan antara ketiga-tiga golongan rakyat di negara ini. Contohnya ciri-ciri hindu telah meresap masuk ke dalam kebudayaan masyarakat melayu. Kesannya, ia menyatukan nilai pelbagai bangsa.

            Kesimpulannya, perpaduan kaum adalah perkara utama yang harus diberi perhatian kerana pemupukan hubungan etnik antara masyarakat adalah amat penting bagi negara Malaysia yang bermasyarakat majmuk serta menjamin kestabilan politik dan ekonomi negara. Kerajaan sentiasa prihatin dan mengambil berat terhadap isu perpaduan ini supaya dapat mengekalkan keharmonian kehidupan di negara kita selain menjaga kemerdekaan yang telah dicapai melalui perpaduan nenek moyang kita. Oleh yang demikian, setiap kaum, golongan masyarakat dan semua pihak adalah terlibat bekerjasama dalam mencapai usaha yang murni ini bagi menjamin kehidupan sejahtera yang berpanjangan.

1.1       Maksud hubungan etnik

Menurut Kamus Dewan Edisi ke-4, hubungan ialah kaitan, pertalian, sangkut paut. Hubungan etnik pula bermaksud perkaitan atau pertalian antara etnik atau kaum.  Etnik pula dari segi bahasa boleh didefinisikan sebagai kaum atau bangsa. Dari segi istilah, etnik adalah kelompok manusia yang ditentukan melalui perbezaan ciri-ciri budaya seperti adat resam, pakaian, bahasa, kegiatan ekonomi dan sebagainya.  Etnik juga dapat dikelaskan melalui perbezaan budaya.  Malah, etnik juga dapat dikelaskan mengikut demografi iaitu mengikut kedudukan geografi dan sempadan negeri.  Contohnya di Sabah dan Sarawak terdapat pelbagai kumpulan etnik pada kedudukan geografi yang berbeza.

Model Terapi Realiti oleh William Glasser

2.5       Model Terapi Realiti oleh William Glasser

William Glasser merupakan pengasas kepada terapi realiti.  Menurut Glasser dalam Akhiar Pardi dan Shamsina Shamsuddin (2013), guru berfungsi sebagai fasilitator yang mengutamakan perkembangan murid berkaitan penyelesaian masalah dan kemahiran berfikir secara kritikal.  Sepertimana menurut Choong, (2009), terapi realiti Glasser adalah berlandaskan 3 prinsip.  Antaranya ialah setiap individu bertanggungjawab ke atas tingkah laku masing-masing.  Selain itu, setiap individu berupaya untuk berubah dan hidup secara berkesan sekiranya diberikan bimbingan dan sokongan.  Pada masa yang sama, setiap individu bertingkah laku mengikut cara tertentu agar dapat membentuk persekitaran mengikut kehendak masing-masing.

            Glasser telah menggariskan pelan pengurusan bilik darjah dalam (Choong, 2009) yang boleh digunakan oleh guru bagi mengurus kelas dengan baik.  Antaranya ialah guru hendaklah melapangkan masa untuk mengenal pasti punca tingkah laku murid yang bermasalah. Seterusnya, guru perlu mempertimbangkan cara penyelesaian. Salah laku boleh dicegah melalui dua cara iaitu dengan memberikan latihan yang menarik dan yang kedua dengan membina hubungan positif dengan murid. Selain itu, cara penyoalan perlu dipertingkatkan disamping mengadakan perbincangan dengan murid-murid. Selanjutnya, murid dikehendaki membentuk satu pelan yang mengandungi tindakan positif dengan bantuan guru.  Murid juga boleh diasingkan dengan menggunakan time-out atau dihantar ke satu lokasi selesa dibawah seliaan seseorang seperti kaunselor. Ibu bapa akan dihubungi untuk berpindah sekolah sekiranya murid berada diluar kawalan.  Malah, bagi kes yang serius, murid akan dirujuk kepada pihak yang berkuasa.

            Glasser juga turut menyertakan elemen disiplin yang berkesan bagi membentuk tingkah laku positif murid.  Menurut Glasser dalam Akhiar Pardi dan Shamsina Shamsuddin (2013), murid perlu dibantu untuk membuat pilihan yang wajar.  Guru juga perlu mengajar murid untuk memikul tanggungjawab secara peribadi dan menangani tingkah laku masa kini, bukannya pada masa yang lampau.  Seterusnya, murid juga perlu membuat penghakiman berunsurkan nilai terhadap tingkah laku mereka.  Bukan itu sahaja, guru juga seharusnya membantu murid merancang ke arah perubahan tingkah laku dan sematkan dihati bahawa murid boleh berubah ke arah positif.

2.5.1    Sejauh manakah keberkesanan Model Terapi Realiti Glasser?

Kekuatan yang terdapat pada model ini menurut Choong (2009) ialah ianya memberi penekanan terhadap disiplin kendiri berbanding dengan hukuman.  Hal ini bermakna, ianya memberi fokus kepada pembentukan nilai murni yang ada pada diri murid.  Malah, pelan pengurusan bilik darjah seperti yang dicadangkan oleh Glasser dalam Choong (2009) adalah sangat sistematik dan berstruktur.  Perkara ini akan memudahkan guru bagi merujuk kembali pelan tersebut dalam mengambil apa jua tindakan secara sistematik.

            Terdapat juga kelemahan yang jelas didapati dalam model ini terutamanya dari segi pertukaran nama yang boleh mendatangkan kekeliruan.  Nama pada asalnya adalah terapi realiti ditukar kepada teori kawalan dan kemudiannya dikenali sebagai teori kawalan.  Bukan itu sahaja, disebabkan murid belum mempunyai emosi dan psikologi yang matang, perkara ini menyukarkan mereka untuk menyelesaikan masalah yang dialami.

2.5.2    Keberkesanan Model Terapi Realiti Glasser

Edward, murid tahun 6 Cemerlang sering memotong barisan semasa membeli makanan di kantin.  Dalam hal ini, Cikgu Hasan sebagai guru kelas Edward talah meluangkan masa untuk mengenal pasti punca tingkah laku Edward.  Seterusnya, Cikgu Hasan telah mempertimbangkan cara penyelesaian yang paling sesuai untuk Edward.  Hal ini boleh dilakukan sepertimana dicadangkan oleh Choong (2009) iaitu sama ada murid diberikan latihan yang mencabar atau bina hubungan positif.

            Memandangkan Edward tidak lama lagi akan menduduki ujian UPSR, Cikgu Hasan cuba untuk mengambil pendekatan untuk menyoal Edward dengan penuh berhemah.  Seterusnya dia juga berbincang mengenai tingkah laku negatif yang telah dilakukan oleh Edward.  Selanjutnya, Cikgu Hasan mengkehendaki Edward untuk membentuk satu pelan yang mengandungi tindakan positif.  Cikgu Hasan juga telah merancang bagi membantu Edward untuk mengubah tingkah laku Edward ke arah yang lebih positif. 

            Cikgu Hasan telah membantu Edward untuk membuat pilihan yang wajar.  Pilihan yang diberikan oleh Edward ialah sama ada dia terus memotong barisan semasa membeli makanan di kantin atau Edward akan dikenakan tindakan keluar lewat ketika waktu rehat.  Cikgu Hasan akan memberi time-out sepertimana yang dicadangkan dalam Choong (2009) atau menghantar Edward berjumpa dengan kaunselor sekiranya dia memilih untuk terus mempamerkan tingkah laku negatif tersebut.  

Model Pengurusan Kelompok oleh Jacob S. Kounin

Model Pengurusan Kelompok oleh Jacob S. Kounin

Jacob Kounin dalam Choong (2009) ialah seorang ahli teoris dalam bidang pengurusan bilik darjah yang sangat terkenal dengan ‘Konsep Riak’ yang mana apabila seorang murid akur kepada arahan, murid lain juga akan ikut bersama.  Menurut Haliza Hamzah dan Samuel, J.N. (2009), pengawasan dan penyeliaan guru yang teliti adalah sangat penting didalam bilik darjah.  Maka, Kounin telah mengesyorkan lima teknik pengurusan bilik darjah yang boleh diaplikasikan oleh guru bagi mengawal disiplin murid.  Lima teknik tersebut ialah :

1. Merangkumi semua (Withitness) :  Ia merujuk kepada kepekaan guru mengetahui apa yang sedang dilakukan oleh murid pada setiap masa.  Dengan kepekaan ini, guru dapat menjangka masalah yang akan timbul dan seterusnya menghalang masalah tersebut daripada menjadi lebih serius, (Haliza Hamzah & Samuel, J.N. 2009).
   
2. Pertindanan (Overlapping) : Menurut Choong (2009), pertindanan merujuk kepada keupayaan guru menangani lebih daripada satu situasi secara serentak.  Contohnya guru berupaya menulis di papan tulis sambil mengawasi murid yang berada di barisan belakang.  Hal ini akan menjadikan bilik darjah berada di dalam keadaan yang terkawal.
   
3. Momentum (Momentum) : Ia merujuk kepada kebolehan guru untuk meneruskan pengajaran dengan lancar dan cekap melakukan peralihan sesuatu aktiviti.  Hal ini akan membantu murid bersedia melibatkan diri dalam aktiviti pengajaran dan pembelajaran.
   
4. Kelancaran (Smoothness) : Menurut Haliza Hamzah & Samuel, J.N. (2009), bagi memastikan kelancaran pelaksanaan aktiviti bilik darjah, guru perlulah mengelakkan penerangan yang meleret, mengulangi perkara yang tidak perlu dan melakukan fragmentasi.  Hal ini perlu dilakukan supaya peralihan dua aktiviti dalam pembelajaran menjadi lebih licin.
   
5. Kepekaan kelompok (Group Focus) : Kebolehan ini diperlukan bagi mengekalkan penglibatan aktif murid dan mewujudkan minat mereka, Choong (2009).  Perkara ini dapat dilakukan apabila guru berupaya mengemukakan soalan yang boleh mencetuskan minat dan sifat ingin tahu murid.

        Tuntasnya, guru mestilah mengambil kira aspek minat, kebolehan, dan perkembangan murid.  Setiap akitiviti yang dirancang perlulah menarik dan mencabar.  Hal ini sangat penting supaya pengajaran yang membosankan, tiada kepelbagaian dan sebagainya dapat dielakkan kerana perkara ini boleh mendorong kepada berlakunya salah laku murid.

2.4.1    Sejauh manakah keberkesanan Model Pengurusan Kelompok Kounin?

Model pengurusan kelompok Kounin ini mempunyai kekuatan yang tersendiri.  Antaranya ialah menurut Choong (2009), ianya memberi peluang kepada murid untuk terlibat dengan aktif.  Hal ini kerana, pembelajaran secara koperatif adalah lebih berpusatkan kepada murid dan bahan.  Malah, aktiviti secara hands on dapat menperkembang hubungan sosial antara murid.  Perkara ini seterusnya dapat menjadikan persekitaran bilik darjah menjadi lebih kondusif

            Namun demikian, terdapat beberapa kelemahan telah dikenal pasti dalam model ini.  Antaranya ialah guru memerlukan kemahiran dalam mengurus setiap kelompok kerana guru berkemungkinan besar perlu mengurus beberapa perkara dalam satu masa.   Malah, model ini kurang memberi tumpuan kepada pembentukan nilai seperti pembentukan diri individu kerana pembelajaran adalah secara berkumpulan.

2.4.2    Keberkesanan Model Pengurusan Kelompok Kounin

Cikgu Dismah merupakan guru cemerlang Bahasa Melayu.  Semasa mengajar murid tahun 4 Bijak, dia akan memastikan kelas 4 Bijak berada dalam keadaan yang terkawal.  Kepekaannya dalam teknik withitness menyebabkan Cikgu Dismah peka terhadap apa-apa suasana yang berlaku di dalam kelas.  Hal ini menjadikan dia lebih sensitif untuk mengesan tingkah laku disruptif murid untuk mengelakkannya daripada menjadi lebih serius. 

            Keupayaannya menangani lebih daripada satu situasi secara bertindan menjadikan dia berupaya mengajar Sarah sambil mengawasi Raju yang berada di barisan belakang.  Momentum Cikgu Dismah dalam meneruskan pengajaran dengan lancar serta cekap melakukan peralihan sesuatu aktiviti sangat membantu semua murid tahun 4 Bijak bersedia bagi melibatkan diri dalam aktiviti pengajaran dan pembelajaran.  Hal ini akan menjadikan bilik darjah berada di dalam keadaan yang terkawal.

            Cikgu Dismah juga bijak mengelakkan penerangan yang berbunga-bunga.  Malah, kebijaksanaan beliau untuk tidak mengulangi perkara yang tidak perlu menjadikan peralihan dua aktiviti dalam pembelajaran menjadi lebih licin dan sempurna.  Bukan itu sahaja, Cikgu Dismah mempunyai kepekaan kelompok yang sangat baik.  Hal ini dapat mengekalkan penglibatan aktif murid 4 Bijak.  Malah, semua murid menunjukkan minat untuk mengambil bahagian dalam aktiviti yang dilaksanakan setelah Cikgu Dismah mencetuskan minat dan sifat ingin tahu murid terhadap tajuk menarik yang diajar oleh Cikgu Dismah pada hari tersebut.