Zaman
Kerajaan Melayu Melaka
Kedatangan Islam ke Alam Melayu
berlaku di sekitar tahun 630 Masehi,
iaitu di Zaman hayat Rasulullah SAW atau dipertengahan abad ke 7 Masehi yang dibawa oleh
saudagar-saudagar Arab dengan alasan bahawa hubungan perdagangan antara
saudagar-saudagar Arab dengan Nusantara telah pun berlaku sebelum daripada
itu. Dengan semangat dakwah Islamiah
yang membara dan memikul tanggungjawab sebagai umat Islam, saudagar-saudagar
tersebut tidak ketinggalan
memperkenalkan Islam di rantau
ini. Jika ditinjau sejarah kedatangan
Islam ke Nusantara amnya dan ke Tanah Melayu khususnya ahli sejarah berselisih
pendapat tentang tarikh yang tepat
kedatangannya. Begitu juga dengan daerah di Tanah Melayu yang
mula-mula didatangi atau menerima Agama
Islam
Dalam konteks Pendidikan Islam di Tanah Melayu ia
telah bermula sejak terdirinya Kerajaan Melayu Melaka pada abad ke 15 Masehi,
iaitu dari Zaman Kesultanan Melaka di
mana tenaga pengajar terdiri daripada
guru-guru agama dari golongan
pedagang, pengembara, pendakwah, utusan
raja dan para tentera keturunan sayid dan sheikh. Mereka datang dari serata pelusuk seperti Mesir, Cina, India
Jawa dan Parsi. Kedatangan mereka ke Tanah Melayu untuk singgah atau
berdagang. Kehadiran mereka ini telah
membantu golongan istana dan penduduk
tempatan dengan hal-hal yang berkaitan dengan Agama Islam khasnya dalam Hukum
Fiqh dan Pengajaran al Quran
Pendidikan Islam di negara ini bermula dari rumah imam atau guru kemudian
berkembang ke pondok-pondok selepas itu menjadi madrasah dan akhirnya menjadi
sekolah-sekolah agama.
Haron Din dan
Sobri Salamon (1988) menyatakan bahawa secara kasarnya perkembangan
Pendidikan Agama Islam di Semenanjung
Tanah Melayu mengalami empat tahap, iaitu;
i Institusi Rumah Imam / Guru
ii Institusi
Pondok
iii Institusi
Madrasah
iv Sistem
sekular
Sistem
Pendidikan Islam di zaman ini telah mantap dari segi sifatnya, sukatan
pelajarannya dan institusinya. Termasuklah para guru dan pelajar. Sekali pun Tulisan
Jawi menjadi dasar dan bahasa pengantar.
Kedatangan penjajah (Belanda , Portugis, Inggeris, Jepun) telah
menganggu corak Pendidikan Islam.
Penampilan pendidikan sekular
Barat dan Jepun telah memaksa masyarakat Melayu khususnya Pendidikan
Islam menerima pengaruh-pengaruh luar yang tidak selaras dengan akidah dan
keimanan Islam
Zaman Penjajahan
Penghakisan Pendidikan Islam
oleh penjajah khususnya di Tanah Melayu di buat secara halus melalui pengenalan Pendidikan Sekular bermula sejak
tahun 1816 dengan penubuhan Penang Free School. Kewujudan Sekolah Inggeris
kurang dirasakan oleh orang-orang Islam kerana Pendidikan Madrasah atau Sekolah
Arab masih kuat pengaruhnya.
Sekolah Inggeris yang
ditadbirkan oleh mubaligh Kristian.
Sekolah Melayu diproduk oleh British berpandukan kepada Sistem Grama
yang telah diubahsuai. Sekolah Melayu
yang ditaja oleh missionary bermatlamatkan sekular menghasilkan petani dan
nelayan yang boleh mengenal angka dan huruf.
Pada masa yang sama juga wujud sekolah pondok yang bertujuan untuk
melahirkan imam-imam dan ulama-ulama .
Sepanjang zaman penjajah,
sistem Pendidikan Islam di Tanah Melayu sentiasa mengalami konflik dengan
pendidikan missionary. Berbagai isu
kontroversi dan prejudis sentiasa memecahkan masyarakat Melayu dalam hal-hal
yang berkaitan akidah dan budaya hidup
yang tulin. Pertelagahan ini timbul
dalam masalah menyediakan tenaga profesional, teknokrat dan ulama sehingga
mewujudkan satu pertembungan dualisme pendidikan antara agama dan dunia.
Sekolah-sekolah Inggeris samada
oleh kerajaan atau mubaligh telah membuka pintu seluas-luasnya kepada anak-anak
Melayu khususnya anak-anak orang berada di bandar-bandar. Proses
pensekularisasi pendidikan anak-anak
Melayu terus berlaku dengan pesat dan radikal. Pengajian Agama Islam dan al-Quran di Sekolah
Melayu telah diketepikan dari jadual
rasmi sekolah dan diarah supaya diajar pada waktu petang. Maka wujudlah jurang pemisah antara golongan moden dengan golongan tradisional.
Golongan moden berpengaruh dan berkuasa sementara golongan tradisional sebaliknya.
Dalam situasi kemajuan sekolah
sekular, sekolah-sekolah agama terbiar. Pihak penjajah dengan taktik ‘ hal-hal
agama adalah hak Raja-raja Negeri’ telah melupakan samasekali kewujudan sekolah-sekolah agama atau
Arab. Sekolah-sekolah ini bergantung kepada pembiayaan
Majlis atau Jabatan-Jabatan Agama Islam negeri masing-masing. Akibatnya kemudahan belajar terhad, biasiswa
tidak diberikan dan kurikulum berbeza.
Peperiksaan dikendalikan secara persendirian. Pengiktirafan sijil juga berbeza.
Sistem Pendidikan Pondok
Institusi pengajian pondok asalnya dimulai oleh
sistem pengajian di rumah tok guru yang
kebanyakkanya tamat pengajian agama di Mekah. Setelah terdapat banyak
peningkatan pelajar maka tempat pengajiannya dipindahkan ke masjid atau pun
surau.
Sistem Pendidikan Islam dari Mesir, Madinah serta
negara-negara Arab lainnya dijadikan model dalam sistem Pendidikan Islam di
Tanah Melayu. Pelajar-pelajar yang tamat
pengajiannya melalui sistem pondok telah melanjutkan pelajarannya ke
negara-negara Timur Tengah dan apabila balik menubuhkan pondok-pondok dan
kemudiannya menjadi sebagai sekolah Agama Arab atau Madrasah. Terdapat juga yang masih meneruskan sistem
pondok dan enggan menukar namanya sebagai Sekolah Agama Arab . Contohnya
Pengajian Pondok di Masjid al-Muhammadi, di Kota Baharu telah berkembang menjadi Ma’ahad al-Muhamadi
(1915), Maahad Mahmud di Kedah asalnya Madrasah Al-Hamidiah (1936), Sekolah
Menengah Agama Arab Sungai Bakap, yang dahulunya Sekolah Pondok.
Selepas merdeka kerajaan Tanah Melayu telah
merancang untuk membina kembali corak pendidikan Negara yang telah diruntuhkan oleh penjajah. Maka Resolusi Pendidikan telah dibentuk.
Hasilnya penubuhan satu Sistem Pendidikan Kebangsaan, yang kemudian lahirlah pelbagai bentuk Laporan, Penyata,
Ordinan, Akta dan Jawatankuasa Pelajaran untuk
memenuhi tujuan tersebut. Implikasi dari itu lahirlah Pendidikan Islam dalam Dasar
Pendidikan Negara.
Pendidikan Islam telah berjalan
di zaman penjajahan selama lebih 400 tahun sehinggalah wujudnya Penyata Razak
(1956) dan Penyata Rahman Talib (1960). Dalam kedua-dua
penyata tersebut, Pendidikan Islam telah dibicarakan untuk diletakkan
bersama di dalam sistem Pendidikan Kebangsaan. Akta Pelajaran (1961), telah
memasukkan matapelajaran Agama Islam di dalam jadual waktu.
Jawatankuasa khas telah
dibentuk bagi menyusun dan melaksanakan Dasar
Pelajaran Kebangsaan pada bulan Ogos 1955. Dasar ini bertujuan menyatu padukan
kaum-kaum di Tanah Melayu di samping menjadikan Bahasa Melayu sebagai Bahasa
Kebangsaan serta mengkaji semula sistem pelajaran, termasuk Undang-undang
Pelajaran Tahun 1952 . Jawatankuasa Khas
ini di pengerusikan oleh Datuk Abd.Razak Hussin yang terkenal dengan Laporan /
Penyata Razak pada tahun 1957 .
Dengan penguatkuasaan penyata tersebut lahirlah satu institusi baru
yang beraliran kebangsaan terkenal sebagai ‘ Sekolah Menengah Kebangsaan’. Institusi ini juga tidak ketinggalan memberi
peruntukan bagi mendaulatkan pelajaran Agama Islam. Dalam konteks ini Jawatankuasa Pelajaran 1956
telah membuat cadangan seperti berikut ;
Dalam seksyen 49 Ordinan Pelajaran 1957 itu juga dinyatakan secara terperinci kedudukan agama Islam di sekolah-sekolah :
Dalam seksyen 49 Ordinan Pelajaran 1957 itu juga dinyatakan secara terperinci kedudukan agama Islam di sekolah-sekolah :
i Di mana dalam sebuah sekolah bantuan kerajaan, didapati 15
orang murid atau lebih yang beragama
Islam, murid-murid itu hendaklah diajar Agama Islam
ii Pelajaran Agama Islam hendaklah diajar sekurang-kurangnya
dua jam seminggu dalam waktu pengajaran am
sekolah-sekolah
iii Guru-guru Agama yang
mengajar Agama Islam hendaklah terdiri daripada mereka yang dibenarkan oleh
pihak berkuasa negeri
iv Lembaga Pengurus atau
Pengelola Sekolah hendaklah membuat persediaan yang sepatutnya bagi mengadakan
pelajaran Agama Islam
dengan syarat Lembaga Pengurus
atau Pengelola dua buah sekolah atau lebih boleh membuat persediaan-persediaan
bersama bagi pengajaran tersebut kepada murid-murid yang beragama Islam dalam
sekolah-sekolah mereka
Matapelajaran Pengetahuan Agama
Islam dicadangkan supaya dimasukkan kedalam
senarai matapelajaran untuk Sijil Rendah Pelajaran Persekutuan Tanah
Melayu . Peruntukan khas tentang
pelajaran agama Islam dalam Laporan tersebut merupakan suatu langkah baru yang praktikal bagi menyusuli peruntukan khas
tentang agama Islam dalam Perlembagaan Persekuatuan Tanah Melayu.
Dari segi kenyataan Ordinan Pelajaran 1957 memperkukuhkan kedudukan pelajaran Agama
Islam di sekolah bantuan kerajaan tetapi
dari segi perlaksanaannya, Seksyen 49 itu menghadapi kesulitan. Oleh itu perlaksanaannya tidak dapat
berjalan dengan licin.
Walaupun secara tidak teratur pengajaran Agama
Islam diperingkat sekolah rendah dan menengah menurut syor penyata Razak,
terdapat sedikit perubahan dan diberikan perhatian oleh kerajaan.
Menurut Akta
1961 Seksyen 36 yang dikekal dan
diguna pakai dalam Akta 1996 : Guru
Agama yang telah mendapat kebenaran layak dan bertanggungjawab mengajar Agama Islam. Namun bilangan yang beragama
Islam harus berjumlah 15 orang murid atau lebih. Tempoh masa minimum yang diperuntukkan untuk
mengajar matapelajaran tersebut ialah dua jam
seminggu. Mata pelajaran tersebut biasanya diajar pada waktu
persekolahan. Pengajaran pada waktu yang lain hanya akan dibenarkan dengan mendapatkan kelulusan daripada
Menteri Pelajaran.
Menurut seksyen 50 (1), pengajaran Agama Islam oleh guru yang diluluskan oleh pihak berkuasa negeri akan dijalankan apabila terdapat 5 orang murid atau lebih yang menganut Agama Islam.
Pengajaran dilakukan
sekurang-kurangnya selama dua jam seminggu pada waktu
pengajaran biasa atau waktu lain yang ditetapkan oleh
Menteri Pendidikan dalam hal atau keadaan tertentu [ seksyen 50(2) ]. Seksyen 51 pula menyatakan
bahawa pengelola bagi sesebuah institusi pendidikan bantuan kerajaan boleh
mengadakan pengajaran agama selain Agama Islam tertakluk kepada syarat aktiviti
pengajaran tersebut tidak boleh dibiayai dengan wang yang diperuntukkan oleh
Parlimen [seksyen 51(a)]. Selain itu,
mengikut [seksyen 51(b)] tiada murid
yang boleh mengikuti pengajaran agama selain agama yang dianutinya kecuali
dengan kebenaran bertulis ibubapanya.
Hasil daripada Pendidikan Islam
(Pengetahuan Agama Islam) dalam dasar pendidikan negara telah mewujudkan satu
golongan pelajar yang kemudiannya mendesak supaya matapelajaran agama ditambah
dan diajar di maktab-maktab perguruan.
Pelajaran Agama Islam / Tamadun Islam juga perlu diajar di pusat-pusat
pengajian tinggi. Universiti Islam
hendaklah diwujudkan dan mata pelajaran Agama Islam wajib diambil dalam peperiksaan awam
Jika Akhir tahun 1980 an merupakan tahun-tahun
reformasi dan penjelmaan kembali Pendidikan Islam dalam sistem Pendidikan Negara. Falsafah Pendidikan Negara dengan berani
telah menjadikan kepercayaan dan kepatuhan kepada Tuhan sebagai teras dan dasar
penjurusan segala aktiviti pendidikan.
Malah tidak keterlaluan dikatakan Falasah Pendidikan Negara telah mendukung cita-cita dan hasrat
falsafah Pendidikann Islam. Bertolak
dari Falsafah Pendidikan Negara, keseluruhan struktur kurikulum Pendidikan
Kebangsaan telah diubah suai agar setiap mata pelajaran sama-sama mendokong
cita-cita FPN dengan menerapkan
nilai-nilai murni sejagat ( yang mana keseluruhan nilai-nilai tersebut adalah
nilai atau ajaran Islam). Malah dari
segi pendekatan pengajarannya, terdapat beberapa matapelajaran (Sains dan Geografi umpamanya) telah
diterapkan dengan Akidah dan Syariat
Islamiah )
Institusi Pendidikan Islam di Malaysia
Selepas Merdeka
Satu kajian yang dibuat oleh Lembaga Penasihat
Penyelarasan Pembelajaran dan Pendidikan Islam (LEPAI), melaporkan bahawa pada keseluruhannya Sekolah Agama di
negara ini terletak di bawah tanggungjawab pihak–pihak berkuasa yang
berlainan. Dari segi pentadbiran,
Sekolah Agama di Malaysia selepas merdeka terbahagi kepada tiga jenis iaitu :
·
Sekolah Agama Kementerian Pendidikan (SMKA)
·
Sekolah Agama Kerajaan Negeri (SAN)
·
Sekolah
Agama Rakyat (SAR)
SMKA, terletak di bawah pengawasan Kementerian Pendidikan.
SAN terletak di bawah penguasaan dan kelolaan Majlis atau Jabatan Agama
Islam Negeri manakala SAR dikendalikan oleh rakyat dari segi pentadbiran,
kewangan, pengurusan, sukatan pelajaran dan lain-lain.
Sekolah Menengah Kebangsaan Agama Kementerian (SMKA)
Sekolah Menengah Kebangsaan Agama Kementerian (SMKA)
SMKA terletak di bawah pengawasan dan kelolaan Kementerian Pendidikan. Sekolah-sekolah ini hanya bermula di peringkat
menengah sahaja iaitu mulai dari tingkatan satu. Semua urusan dan keperluan SMKA ditadbirkan mengikut
susunan tertentu melalui Pejabat
Pendidikan dari peringkat daerah hingga ke peringkat negeri dan pusat. Keputusan-keputusan utama dan dasar-dasar dibuat oleh
kementerian. Di samping itu terdapat
pegawai-pegawai yang terlatih dan berpengalaman dalam bidang-bidang tertentu
telah dipertanggungjawabkan untuk mengendalikan sekolah-sekolah ini. Manankala pengetua sekolah-sekolah tersebut
juga diberi latihan bukan sahaja dalam bidang pengajaran dan pembelajaran
tetapi juga dalam bidang pentadbiran dan pengurusan.
SAN terletak di
bawah pengawasan dan kelolaan Majlis atau
Jabatan Agama Islam Negeri. Ada
juga di bawah kelolaan badan-badan tertentu seperti Lembaga Pendidikan Islam Melaka dan
Yayasan Islam Kelantan Sekolah-sekolah
ini ditadbir oleh Kerajaan Negeri . Oleh yang demikian terdapat perbezaan di
antara sekolah-sekolah tersebut . Sejak
tahun 1963 SAN telah menerima Sukatan Pelajaran Kementerian Pendidikan
dengan mengadakan peperiksaan SRP (1963)
dan SPM (1965), dan seterusnya Tingkatan Enam Aliran Agama (1968) untuk memasukki Fakulti Pengajian Islam di UKM
Sekolah Agama Rakyat (SAR)
SAR dikendalikan oleh rakyat dari segi pentadbiran, kewangan, pengurusan, sukatan pelajaran dan lain-lain. Pentadbirannya di bawah kelolaan Lembaga atau Jawatankuasa sekolah masing-masing . Tidak ada sebuah badan berkuasa yang mewakili kerajaan menjalankan peranan sebagai penentu dan mengawal perjalanan sekolah-sekolah tersebut. SAR tertakluk kepada undang-undang pentadbiran Agama Islam Majlis atau Jabatan Agama Islam Negeri. Oleh itu SAR digalakkan supaya mendaftar dengan Majlis atau Jabatan Agma Islam Negeri . Pendaftaran ini bertujuan memudahkan pihak kerajaan ( negeri dan pusat) menyalurkan apa-apa bantuan dan nasihat. Walau bagaimanapun ada beberapa buah negeri yang menyerapkan kurikulum pelajran agama dari negeri lain. Ini dilakukan kerana sijil yang dikeluarkan oleh sekolah berkenaan telah diiktiraf oleh beberapa buah institusi pengajian agama dari dalam dan luar negeri
Sekolah Agama Rakyat (SAR)
SAR dikendalikan oleh rakyat dari segi pentadbiran, kewangan, pengurusan, sukatan pelajaran dan lain-lain. Pentadbirannya di bawah kelolaan Lembaga atau Jawatankuasa sekolah masing-masing . Tidak ada sebuah badan berkuasa yang mewakili kerajaan menjalankan peranan sebagai penentu dan mengawal perjalanan sekolah-sekolah tersebut. SAR tertakluk kepada undang-undang pentadbiran Agama Islam Majlis atau Jabatan Agama Islam Negeri. Oleh itu SAR digalakkan supaya mendaftar dengan Majlis atau Jabatan Agma Islam Negeri . Pendaftaran ini bertujuan memudahkan pihak kerajaan ( negeri dan pusat) menyalurkan apa-apa bantuan dan nasihat. Walau bagaimanapun ada beberapa buah negeri yang menyerapkan kurikulum pelajran agama dari negeri lain. Ini dilakukan kerana sijil yang dikeluarkan oleh sekolah berkenaan telah diiktiraf oleh beberapa buah institusi pengajian agama dari dalam dan luar negeri
No comments:
Post a Comment